دولت روحاني چند سالي است كه به‌دنبال تغيير و تحولي اساسي در عرصه صنعت نفت و گاز كشور بوده و سختي‌هاي بسياري را در اين زمينه متحمل شده است؛ به‌گونه‌اي كه تصويب و قانوني ساختن مدل جديد قراردادهاي IPC كه بدون ترديد لازمه حضور در عرصه كسب و كار جهاني با شرايط فعلي بازار نفت و گاز است، بخش زيادي از انرژي و توان مديريتي وزارت نفت را به‌خود معطوف داشت. بدون ترديد رشادت‌ها و اهتمامي كه مديران رده بالاي اين صنعت و بدنه كارشناسي آن در طول اين مدت مصروف داشتند كم از قهرمانان نامي اين ديار ندارد.
سربلندي درمقابله با بحران‌هاي كمر شكن
وزارت نفت دولت يازدهم تحت شديدترين فشارها و معضلات عديده قرار داشت. معضلاتي مانند كاهش شديد توليد نفت ايران و نياز به نوسازي عاجل صنايع مستعمل آن در اوج تحريم ها در دو سال اول، كاستي ها و ضعف تكنولوژيكي و اجرايي پيمانكاران داخلي مشغول در پروژه هاي جاري، بي نظمي و آشفتگي قراردادهاي موجود با پيمانكاران چيني و غيره و مشكلات مربوط به تحريم ها و بهانه جويي‌هاي آن‌ها، بازپس‌گيري بازارهاي جهاني از دست رفته در دولت قبل، كارشكني هاي رقباي جهاني به‌ويژه عربستان در جهت ايجاد اختلال در بازار نفت و حتي گاز ايران، فشارهاي مضاعف آمريكا و اسراييل جهت ممانعت از اطلاع رساني درست قراردادهاي جديد ايران و ايجاد بدبيني در بين شركت هاي مادر نفتي جهان، همنوايي مخالفان دولت با تحريم كنندگان ايران و تلاش در جهت القاي جو بي اعتمادي داخلي در خصوص حضور شركت هاي غربي در ايران، اختلالات گسترده فني در تاسيسات داخلي و آتش سوزي هاي متعدد در صنايع نفت و پتروشيمي، سهم خواهي هاي پشت پرده بلوك‌هاي سرمايه گذاري با قدرت مضاعف در عرصه داخلي و هزاران معضل ريز و درشتي كه برطرف ساختن هركدام از آن‌ها نيازمند اراده پولادين، صبر جزيل و البته صلاحيت حرفه اي و تخصصي بسيار بالايي بود.
ولي اين كشتي غول پيكر و پرحادثه با هدايت هوشمندانه بيژن زنگنه تا اينجاي كار توانسته است كه با استواري در مقابل تمام اين ناملايمات و غرض ورزي ها دوام آورده و عملكرد قابل قبولي از خود به‌جاي گذارد. نمونه اخير پرونده درخشان وزارت تحت مديريت او، امضاي قرارداد توسعه فاز١١ ميدان گازي پارس جنوبي ، با كنسرسيومي متشكل از ابر شركت نفتي توتال فرانسه، يك شركت چيني و شركتي داخلي است.
مخالفان داخلي و خارجي اين قرارداد كه در خوش بينانه ترين حالت، تصور نهايي شدن اين قرارداد را نداشتند، به يك‌باره در شوك امضاي اين قرارداد بر روي كاغذ فرو رفتند. زيرا كسي تصور نمي كرد با دشمني آشكاري كه كنگره ودولت مستقر آمريكا با ايران در پيش گرفته است هيچ شركت مطرح بين المللي پاي در چنين آوردگاهي بگذارد. از طرفي كاسبان داخلي تحريم سابق نيز كه شادمان از به بن بست رسيدن مدل جديد قراردادها بودند ناگزير، در عمل انجام شده قرار گرفته و نان خويش را مبدل به آجر يافتند.
پشت پرده قراردادتوتال
البته بي شك دولتمردان جديد فرانسه و به ويژه مقامات ارشد اتحاديه اروپا كه نقش اثرگذاري در نهايي شدن اين قرارداد داشتند، از سر لطف و يا خيرخواهي نسبت به مردم ايران دست به چنين ريسكي نزده اند. بلكه آن‌ها نيز درپس اين قرارداد پرسروصداي اقتصادي، اهداف راهبردي و سياسي خود را دنبال مي كنند. ولي مساله اساسي اين است كه استراتژي كلان اتحاديه اروپا با منافع ملي ايران در اين مقطع زماني در يك مسير قرار گرفته است. بنابراين با سختي بسيار، اراده لازم نيز جهت به سرانجام رساندن اين راهبرد در دو طرف حاصل شده و به‌عنوان يكي از مصاديق در اين قرارداد نمود يافت. در واقع قرارداد توسعه ميدان گازي ايران با توتال بيش از يك قرارداد اقتصادي و فني است و عوايد سياسي آن براي طرفين، فراتر از مبالغ رسمي قرارداد و سود تجاري حاصل از آن ارزيابي مي شود.
دست‌خالي دلواپسان نفتي
اما شايد در اين بين ناراضي ترين گروه، منتفعين عدم حضور سرمايه‌گذاران خارجي در داخل كشور هستند. گروه‌ها و افرادي كه در گذشته پروژه هاي مشابهي را با هزينه هاي به‌مراتب بيشتر و زمان طولاني‌تر و البته بازدهي فوق‌العاده كمتري به انجام رسانده اند. اين دسته و گروه كه از بعد سياسي نيز در انتخابات اخير بازنده بود، به‌راحتي ظرفيت پذيرش يك باخت ديگر را ندارد و هزاران آسمان و ريسمان را به يكديگر مي بافد تا بگويد همه كارشناسان مستقل داخلي و خارجي ياوه مي گويند و اين قرارداد يك زيان مطلق براي ايران محسوب مي شود. اينان كه از ظرفيت هاي رسانه‌اي و تريبون هاي متعدد نيز برخوردار هستند با دريدن حنجره خود سعي در همراه ساختن مردم با خود دارند ولي افسوس كه كوچك‌ترين توجهي به آنان نمي شود. حال كه تا اينجا جار و جنجال‌شان پاسخگو نبوده است، به اقليت نيروهاي‌شان در مجلس متوسل شده و درصدد ارائه يك طرح سه فوريتي براي لغو اين قرارداد هستند كه با توجه به جو معتدل و متكثر مجلس بعيد است.