قانون- معصومه دیودار
منصور خلج، متولد 1329 است و تحصیلاتش را تا مقطع كارشناسی ارشد در رشته كارگردانی ادامه داده‌است. او فعالیت هنری خود را در زمان دانشجویی با مربیگری تئاتر كتابخانه‌های كانون آغاز كرد و در ادامه به تدریس در دانشگاه هنر، سوره، سینما، تئاتر و جهاد دانشگاهی پرداخت. همچنین او موسس گروه تئاتر امید است. نمایشنامه‌های او در جشنواره‌های تئاتر كودك، مورد تقدیر قرار گرفته و این روزها به‌عنوان یکی از اعضای هیات انتخاب بخش خردسال بیست و چهارمین جشنواره بین المللی تئاتر کودک و نوجوان فعالیت می‌کند. بخش خردسال جشنواره بین المللی تئاتر کودک و نوجوان که در چند دوره اخیر و به‌صورت تخصصی و با رویکرد آموزشی و اجرا در مهد کودک‌ها و مراکز آموزشی برای مخاطبان خردسال برگزار می‌شود.
از این‌رو، «قانون بچه‌ها» به سراغ منصور خلج؛ نمايشنامه‌نويس و عضو انجمن نمايشنامه‌نويسان خانه تئاتر رفت، تا با او به گفت‌و گو بنشیند.
برای آغاز سخن، از تئاتر کودک و نوجوان و لزوم توجه به آن برای‌مان بگویید.
تئاتر، تاریخ دیرینه‌ای دارد و از حدود 600 سال قبل از میلاد مسیح، همواره در اعصار مختلف جهان، اجرا می‌شد. این درحالی است که بحث تئاتر کودک و نوجوان چه در ایران و چه دردنیا، بحث جدیدی است و در حقیقت از نیمه قرن 20 با به‌وجود آمدن تفکر و توسعه دانش و علم روانشناسی و رشد تمدن و شهرنشینی اتفاق افتاد. چنانکه نمایشنامه نویسان بزرگ همچون آنتوان چخوف، ویلیام شکسپیر، ویلیام میلر و ... نمایشنامه برای کودکان و نوجوانان ننوشته‌اند و آنچه نوشته‌اند در خدمت تئاتر بزرگسال است.
با این وجود، با اعتلای علم روانشناسی، این نتیجه حاصل شد که کودک برای رشد و تعالی و بروز خلاقیت می‌تواند از تئاتر بهره جوید؛ چراکه تئاتر یکی از بهترین و ثمربخش‌ترین ابزار برای یاری رساندن به ذهن کودک و تحقق این مهم است. تئاتر، هنری جامع است و از زبان، رنگ آمیزی، نقاشی، دکور، موسیقی و ... برای بیان موضوع بهره می‌گیرد.
تئاتر کودک و نوجوان چه کارکردهای آموزشی و تربیتی می‌تواند داشته باشد؟
تئاتر می‌تواند به درک بهتر کودک از اطراف کمک کند. در‌حالي‌كه پاسخ بسیاری از پرسش‌های او را نيز بدهد و روابط اجتماعی و برقراری ارتباط با دیگران را تسهیل کند. در بیشتر کشورهای پیشرفته، با توجه به آنکه به کارکرد تئاتر واقف هستند، توانسته‌اند ازآن برای آموزش و تربیت کودکان بهره جویند.
تئاتر درعین ارائه آموزه‌های تربیتی و آموزشی، امکانی برای تفریح و رشد خلاقیت و کشف مهارت‌ها را در کودک ایجاد می‌کند؛ ذهنش را شکوفا كرده و او را آماده ورود به مراحل بعدی زندگی کند.
ارزیابی شما از وضعیت و شرایط فعلی تئاترکودک و نوجوان چگونه است؟ آیا آن‌گونه که باید، به این حوزه توجه می‌شود؟
سال‌هاست، مراکزی که اهتمام ویژه به کودک و نوجوان دارند، سعی کرده‌اند تا به تئاتر نیز بپردازند و آن‌را سامان دهند. برگزاری جشنواره‌های تئاتر کودک و نوجوان و گنجانده شدن بخش تئاتر کودک و نوجوان در جشنواره‌های مختلف، اختصاص پیدا کردن چند تالار اختصاصی به تئاتر کودک و نوجوان و توجه فرهنگسراها، مهد کودک‌ها و ... به این حوزه، نشان از آن دارد که با وجود تمام کاستی‌هایی که در شهرستان‌ها وجود دارد، سعی می‌شود تئاتر کودک و نوجوان همواره شاداب و سرحال باشد.
به نظر شما آنچه در مهد کودک یا فرهنگسرا به‌عنوان تئاتر کودک اجرا می‌شود، تئاتری در خور کودک و نوجوان است؟
افرادی که به سراغ تئاتر کودک و نوجوان می‌روند،به‌طور معمول تجربیاتی در این حوزه دارند، هرچند ممکن است حرفه‌ای نباشند اما تجربه انجام آن‌را دارند. امیدواریم این اجراها به شکوفایی مخاطب کمک کند.
اکتفا کردن به برگزاری جشنواره و اجرای تئاتر کودک و نوجوان در چند سالن محدود، برای مخاطب امروزی کافی است یا کودکان و نوجوانان به چیزی فراتر این فعالیت‌ها در حوزه تئاتر نیازمند هستند؟
جامعه روز به روز گسترده‌‌تر و جمعیت شهرها بیشتر می‌شود. در این میان، هر اندازه به لحاظ سخت افزار از ساخت سالن و تجهیز آن گرفته تا ابزار و ... و نرم افزار از نمایشنامه گرفته تا موضوعات آموزشی که بتوان در تئاتر به آن پرداخت، بیشتر شود قطعا تاثیر بیشتری خواهد داشت. جشنواره‌ها فرصتی هستند تا گروه‌های فعال در حوزه تئاتر کودک و نوجوان انگیزه بیشتری برای اجرا و فعالیت داشته باشند چراکه می‌دانند جایی هست تا نمایش خود را به اجرا بگذارند.
از نمایشنامه به‌عنوان یکی از مهم‌ترین ارکان بخش نرم افزار تئاتر کودک و نوجوان نام بردید؛ آیا درحال حاضر نمایشنامه نویس متخصص کودک و نوجوان داریم؟
چراغ تئاتر را نمایشنامه روشن می‌کند و باید افرادی دست به قلم باشند و نمایشنامه بنویسند. نوشتن و خلق یک اثر، کار دشواری است این امر در حوزه کودک با دشواری‌های بیشتری روبه روخواهد بود؛ چراکه نمایشنامه نویس، علاوه بر شناخت تئاتر، باید با جهان کودک نیز آشنا باشد. روانشناسی کودک را بشناسد و با توجه به فرهنگ و نیازهای کودک برایش بنویسد. به افسانه‌های عامیانه مسلط و دستی در شعر و موسیقی داشته باشد. هرچند تعداد نمایشنامه نویسان در حوزه کودک و نوجوان انگشت شمار است اما افرادی که دراین حوزه کار می‌کنند، پیشکسوت و حرفه‌ای هستند.