قانون-معصومه دیودار
یکی از نیازهای مهم و اساسی کودک، نیاز به بازی و اسباب‌بازی است. بازی برای کودک مانند آب برای ماهی به‌شمار مي‌رود. کودک بدون بازی نمي‌تواند به رشد متعادل و سازنده برسد. اسباب بازی شوق زیستن را در وجود کودک بر می‌انگیزد و موجب پرورش قوای جسمی، ذهنی، روانی، عاطفی و اجتماعی او می‌شود.
از این رو «قانون بچه‌ها» به سراغ محمدحسین‌فرجو، مشاور دبیرخانه شورای نظارت بر اسباب بازی و یکی از داوران سومین جشنواره ملی اسباب‌بازی رفت تا درخصوص طراحی و ساخت اسباب بازی‌ها و چگونگی مد شدن یک نوع اسباب بازی خاص، مانند اسپینر به گفت‌وگو بنشیند. دبیری شورای نظارت بر اسباب‌بازی، تدریس و... از دیگر فعالیت‌هایی است که در کارنامه فرجو به چشم می‌خورد.
تعریفی که می‌توان درخصوص اسباب بازی ارائه داد چیست؟
اسباب بازی در واقع، ابزاري است که می‌تواند به کودک برای بهتر شدن فرآیند بازی کمک کند یا آنکه از آن اسباب برای طراحی بازی یا فضای بازی استفاده کند.
اگر بخواهم این تعریف را کامل‌تر کنم، می‌توان با مثالي این مهم را بیان کرد.
بسیار اتفاق افتاده که بچه‌ها را مشغول بازی با وسایل آشپزخانه دیده‌ایم، اگرچه هدف از ساخت وسایل آشپزخانه، آماده سازی موادغذایی است، نه بازی بچه‌هااما از آنجایی که مورد استقبال کودکان قرار می‌گیرد ( به نوعی دخترها از این طریق مسئولیت نقش مادر را بازی می‌کنند) برای آن‌ها به نوعی اسباب‌بازی تبدیل می‌شود. از این‌رو است که شاهد ساخت و طراحی ست آشپزخانه توسط طراحان اسباب‌بازی هستیم. بخشی از این وسايل برای بازی خاصی طراحی و برخی دیگر مانند عروسک و ماشین، به گونه‌ای طراحی شده‌اند که توسط کودک به بازی گرفته شوند.
هرچند تعریفی که ارائه دادید می‌تواند حوزه اسباب بازی را در بر بگیرد اما باتوجه به حضور تکنولوژی در زندگی امروز، تعاریفی که درخصوص اسباب بازی ارائه می‌شود پا را از عروسک، ماشین و وسایل آشپزخانه فراتر گذاشته؛ به نظر شما، نگاه کودکان امروزی به اسباب‌بازی مانند آن چیزی است که در گذشته تعریف می‌شد؟
درست است که امروزه با ورود اسباب‌بازی‌های دیجیتال، شاهد گسترش بازار بازی هستیم که به‌طبع قوت تخیل و تجسم کودکان را تغییر می‌دهداما این امر در کلانشهرها نمود دارد و اگر نگاهی کلی به شهرستان‌ها و سایر استان‌های کشور داشته باشیم متوجه می‌شویم که هنوز کودکان به دور و بر خود نگاه می‌کنند و از آنچه موجود است، بهترین استفاده را می‌برند. حتي از وسایل ساده‌ای مانند قوطی کبریت نیز اسباب بازی می‌سازند و آن‌را تبدیل به ماشین یا کامیون می‌کنند. گاهی نيز با چوب کبریت‌ها، به حصاربندی و درست کردن گاراژ می‌پردازد.
فراموش نکنیم که هرچه بچه‌ها با اسباب بازی‌های متنوع‌تری بازی کنند، حوزه شناختی و مهارت‌های‌شان توسعه پیدا می‌کند و کشوری که سرانه استفاده از اسباب بازی آن بالا باشد، کودکانش تجارب بیشتری اندوخته‌اند.
مدتی است شاهد حضور و گسترش برخی اسباب‌بازی‌ها و به نوعی مد شدن آن‌ها در جامعه هستیم. یکی از بارزترین مثال‌ها در این حوزه، اسپینر ها هستند. چگونه است که یک اسباب بازی این‌گونه در بازار ارائه و تبدیل به مد می‌شود؟
چند ماه است که شاهد افزایش واردات اسپینر به‌خصوص از فرودگاه امام خمینی (س) هستیم، چراکه اسپینر به لحاظ حجم کوچک و جابه‌جایی آن برای تجار بسیار ساده‌است.
اگر به‌خاطر بیاورید، زماني نيز شاهد استقبال عموم جامعه از «یویو» بودیم و این وسیله بازی دست عموم جامعه از کوچک تا بزرگ دیده می‌شد. این امر درخصوص تعدادی از اسباب بازی‌های کوچک اتفاق افتاد چنانکه در یک دوره زمانی، شاهد اوج گسترش آن بودیم و سپس، آرام آرام از اقبال مردم نسبت به آن کاسته شد. این امر درخصوص اسپینر نیز صدق می‌کند.
آن‌گونه که سازندگان اسپینر ادعا می‌کنند، چرخش دورانی آن سبب کاهش استرس می‌شود. این درحالی است که افرادی که استرس دارند به‌طور معمول به کاري به صورت مستمر می‌پردازند براي مثال آدامس می‌جوند.
این مهم درخصوص اسپینر نیز صادق است چراکه حواس شخص را به سمت خود جلب و به قولی ذهن او را منحرف می‌کنداما آنچه درخصوص اسپینر ما را متعجب کرده این است که اسپینر پارا فراتر گذاشته و این روزها اسپینرهایی با تزیینات نگین و جواهرات مصنوعی رنگارنگ وارد بازار شده‌اند که مخصوص خانم‌هاست. در کنار آن شاهد توزیع اسپینرهایی هستیم که نورانی هستند یا LED دارند، صدا و صوت پخش می‌کنند و حتي مموری می‌خورند و ... با این وجود به گفته یکی از مسئولان شرکت بازرسی، نقطه اوج اقبال جامعه نسبت به اسپینر رو به کاهش و احساس می‌شود، بازار اشباع شده‌است.
درواقع می‌توان از توزیع اسپینر در بازار به عنوان حمله ملخ‌ها یادکرد. متاسفانه وقتی چنین موج‌هایی در یک جامعه شکل می‌گیرد، سودجویان سعی می‌کنند با چنين وسايلي مرام و مسلک خود را از طریق گنجاندن لوگو، شکل و تصاویر همسو با عقایدشان به مخاطب منتقل کنند. در این مدت نیز شاهد آن بودیم که اقلام متعددی از اسپینرها، توسط گروه‌های شیطان‌پرست و صهیونیست طراحی شدند و حتي طراحی برخی اسپینرها بر مبنای لوگو و نمادهای این گروه‌ها بود.
مدتی پیش شاهد برگزاری سومین جشنواره ملی اسباب‌بازی بویدم. برگزاری چنین جشنواره‌هایی تا چه اندازه در معرفی و طراحی اسباب بازی‌های مناسب کودکان موثر هستند؟
برگزاری جشنواره اسباب‌بازی، موضوعی است که مصوبه آن در سال 78 امضا شد اما تنها سه سال است که شاهد برگزاری این جشنواره هستیم. با این وجود، شاهد حرکتی کند در روند معرفی طراحان برتر اسباب بازی و حضور آن‌ها در بازار هستیم . نیاز است تا در طول سال شاهد برگزاری چندین نمایشگاه اسباب بازی باشیم. چراکه این حوزه مخاطبان بسیار زیادی دارد و باید به نیازشان پاسخ داد.