قانون- عليرضا شاكر
كركوك آزاد شد؛ بدون اينكه خونی ریخته شود. سرانجام پس از چند روز اردو زني نيروهاي ارتش و حشدالشعبي عراق پشت دروازه‌هاي كركوك و در مقابل آماده باش پيشمرگه هاي وابسته به كردها، لحظه شماري براي جنگي خونين آغاز شده بود. جنگي كه در سپيده دم 24 مهر مصادف با 16 اكتبر، نخستين جرقه هاي آن با شليك توپخانه اي دو طرف زده شد. اما اين درگيري كوتاه، پس از دقايقي در نطفه خفه شد و نفربرها و تانك‌هاي سياه عراقي از مواضع خود به سمت كركوك پيشروي كردند.
نخستين مراكز مورد نظر آن ها پالايشگاه هاي نفت كركوك بود. پالايشگاه هايي كه دليل اصلي حضور نيروهاي كرد در كركوك بودند. كردها منطقه نفت خيز كركوك را به عنوان يك منبع گران‌بها براي تامين منابع مالي خود به حساب مي آورند. آن ها بر اين باور بودند كه با سلطه بر اين منطقه مي توانند منابع مالي دولت خودخوانده كرد را تامين كنند. به همين دليل از تنش در موصل و استان نينوا بهره گرفتند و از سه سال پيش نيروهاي پيشمرگه را در كركوك مستقر كردند.
سياست‌مداري كاركشته
با برگزاري همه پرسي استقلال كرستان عراق، دور جديدي از تنش ميان اربيل و بغداد آغاز شد و سلطه كردها بر كركوك رنگ ديگري به خود گرفت. به همين دليل ارتش عراق و نيروهاي حشد الشعبي ( بسيج مردمي) به سمت كركوك حركت كردند. اما مقامات بغداد به خوبي مي دانستند كه دولت مركزي عراق توان ورود به يك نزاع جديد را ندارد. اينجا بود كه تدبير و درايت چهره هايي مانند قاسم سليماني مي توانست برگ نزاع را به نفع يكي از جريانات تغيير دهد.
گرچه باور عموم بر اين است كه فرمانده نيروي قدس سپاه پاسداران ايران چهره اي نظامي است ولي آن هايي كه از نزديك با قاسم سليماني آشنايي دارند، به خوبي مي دانند كه وي در كنار توانايي هاي فرماندهي و مديريت نظامي، از درايت و هوشياري خاصي در پيشبرد اهداف نظامي، بدون هيچ خونريزي برخوردار است. تاكنون مطالب و ادعاهاي زيادي درباره تماس قاسم سليماني با مقام هاي آمريكايي از داخل منطقه سبز(امن) بغداد منتشر شده است. اين مطالب بيشتر از طرف رسانه‌هاي غربي منتشر شده و نشان دهنده اين واقعيت است كه فرمانده ايراني با اقداماتي اين‌چنيني به آمريكايي‌ها، پيغام داده كه قدرت در عراق با ايران است و شما نمي‌توانيد بيشتر از حد خود اقدام كنيد. شايد به همين دليل است كه پترائوس، فرمانده سابق آمريكا در عراق و افغانستان و رييس سابق سازمان سيا و ده‌ها چهره ديگر مطرح غربي و همچنين نشريات آمريكايي از قاسم سليماني به عنوان يك چهره توانمند، چهره اي خاص، فردي باهوش، مرد جنگ، زبده جنگ، قوي‌ترين مامور مخفي خاورميانه و دشمن دوست داشتني و ... نام برده اند.
دوباره تدبيري هوشمندانه
مسعود بارزاني نقل مي‌كند كه وقتي نيروهاي داعش به نزديكي اربيل روانه شدند، او با تركيه، عربستان، آمريكا و ديگر قدرت هاي منطقه و بين‌المللي موثر تماس مي گيرد تا شايد كمك حالش شوند و سرانجام مجبور مي شود كه با تهران تماس گرفته و از مقامات كشورمان كمك بگيرد. از تهران به او مي گويند كه امور عراق را قاسم سليماني اداره مي‌كند و با او تماس بگيرد. بارزاني نيز تلفن حاج قاسم را مي گيرد. فرمانده نيروي قدس ايران به رييس اقليم كردستان عراق مي گويد: من فردا به اربيل مي‌آيم. بارزاني در پاسخ مي گويد: فردا دير است، شايد امشب اربيل سقوط كند. قاسم سليماني با آرامش خاص خودش مي گويد: كاك مسعود همين امشب نگذار اربيل سقوط كند، من مي‌آيم.
او صبح روز بعد با نزديك به 60 كماندوي ايراني وارد فرودگاه اربيل مي شود و مستقيم به خط مقدم مي رود و طي چند ساعت داعش را به عقب نشيني وا مي دارند. بارزاني در ادامه همين داستان مي‌گويد: بعدها يكي از فرماندهان داعشي را گرفتيم و از او پرسيديم شما كه مي توانستيد اربيل را بگيريد چرا عقب نشيني كرديد؟ و آن داعشي در پاسخ مي‌گويد: نفوذي‌هاي ما خبر دادند كه قاسم سليماني در اربيل است .قاسم سليماني چنان چهره‌اي از خود و نيروهاي تحت امرش ساخته است كه از آمريكايي‌ها تا داعشي ها از رويارويي با وي در هراسند. حتي هاكان فيدان، دست راست اردوغان و رييس دستگاه امنيتي تركيه در امور حساس همواره از قاسم سليماني مشورت مي‌گيرد. شايد فيدان بهتر از هر كسي در تركيه مي‌داند كه اگر تدابير و انديشه هاي قاسم سليماني نبود مشکلات زیادی در ترکیه می‌توانست به وجود آید.
غرور شكننده
حال با اين اوصاف تنها غرور بي‌جاست كه مردي مانند مسعود بارزاني را به اينجا مي‌رساند كه به توصيه ها و مخالفت هاي همسايگان و دوستداران كردستان بي توجهي كرده و گمان ببرد با تكيه بر پيشمرگه‌ها مي تواند دولتي خودساخته را در منطقه پر آشوب خاورميانه بنيان‌گذارد. اين توهم او در كركوك در هم شكست.
چراكه قاسم سليماني تنها با يك نشست توانست او را درتنگنا قرار دهد. در همان روزي كه عكس‌هاي قاسم سليماني بر سر مزار جلال طالباني منتشر شد، او جلسه اي با پسر مرحوم جلال طالباني (بافيل طالباني) برگزار كرد و از او خواست همچون پدرش در جمع حاميان عراق متحد قرار گرفته و اجازه ندهد كه بارزاني، جنگ و نزاع را به منطقه كردستان عراق بكشاند. كردستان عراق سال‌هاست كه در سايه امنيت، شاهد رشد و شكوفايي اقتصادي چشمگيري بوده است. به همين دليل نيروهاي اتحاد ميهني كردستان عراق به هنگام پيشروي نيروي عراقي به سمت كركوك ، از پالايشگاه‌ها و ديگر مناطق كركوك عقب نشيني كردند و در عمل كركوك بدون خونريزي به دامن عراق برگشت.
اما گام بعدي
با اينكه همسر جلال طالباني( هيرو ابراهيم احمد) كه در عين حال از چريك هاي قديمي كرد و عضو دفتر سياسي اتحاديه ميهني كردستان عراق است، تلاش كرد اين موضوع را تكذيب كند و از درگيري احتمالي دارودسته بارزاني با حزب خود خودداري كند ولي مسعود بارزاني شمشير را از رو بسته است.
او بلافاصله بعد از سقوط كركوك، اين رويداد را محصول خيانت برخي كردها خواند و يكي از نمايندگان اقليم كردستان نيز با اعلام خبر ديدار پسر طالباني با قاسم سليماني و هادی العامری از فرماندهان حشد الشعبی تلاش دارند، از فرصت مرگ جلال طالباني براي ضربه زدن به اتحاديه ميهني كردستان عراق بهره بگيرند.
دو حزب اتحاديه ميهني به رهبري جلال طالباني و دموكرات به رهبري مسعود بارزاني از سال 1994 به مدت نزديك به سه سال با يكديگر در جنگ داخلي بودند.
در زمان جنگ ايران و عراق نيز گروه طالباني از ايران، و دارودسته بارزاني از صدام حمايت مي‌كرد. بنابراين اگر بارزاني همچنان به اجراي طرح همه‌پرسي استقلال كردستان عراق اصرار ورزد، اين احتمال كه دولت مركزي عراق و همچنين همسايه‌هاي ناراضي اين طرح به حمايت از سليمانيه جنگي را عليه اربيل آغاز كنند، چندان دور از ذهن نيست.