امسال نيز ايرانيان، تعطيلات نوروز خود را با كوله‌باري از بي‌فرهنگي به پايان رساندند و طبيعت و محيط‌زيست كشور را كه در اين سال‌ها خود حال و روز خوبي ندارد با چالش بزرگ و لاينحلي به نام زباله مواجه كردند.
مناظر طبيعي،جنگل‌هاي حاشيه رودخانه‌ها و رودها مملو از آشغال‌هاي خوراكي‌هايي شده كه انسان‌ها آن را مصرف كرده‌اند و طبيعت زيباي كشورمان بايد تاوان سنگين بي‌‌انضباطي و بي‌فرهنگي شهروندانش را بپردازد.
هرچند كه اين مشكل فقط مربوط به نوروز و تعطيلات عيد نبوده و بسياري افراد هر زمان براي استراحت و تمدد اعصاب به دامان طبيعت پناه مي‌برند، كوهي از زباله از خود به جاي مي‌گذارند و اين موضوع به بخشي از فرهنگ ايرانيان تبديل شده است. به گونه‌اي كه پس از بازگشت افراد به خانه و كاشانه خود هم در طول مسير و هم در منطقه‌اي كه اتراق كرده‌بودند مملو از پاكت‌هاي چيپس و پفك، بطري آب معدني، دستمال كاغذي و... مي‌شود و منظره‌اي كريه و زشت به يادگار مي‌گذارندكه هر بيننده‌اي را به تفكر وا مي‌دارد كه چرا بايد با محيط زيست كشورمان كه اين سال‌ها با معضلات جدي روبه‌رو است، چنين رفتاري شود.
البته اين پايان ماجرا نبوده و در بسياري مناطق روشن كردن آتش براي پخت غذا تبديل به بلايي خانمان‌سوز براي طبيعت شده است؛ به گونه‌اي كه در مواردي خاموش نكردن آتش به درستي، باعث آتش سوزي در آن منطقه شده و بخش عظيمي از جنگل و درختان را در كام آتش مي‌كشاند. اما آنچه برخي افراد شايد به آن اشراف نداشته باشند، اينكه ساختن هر ذره از خاك به سال‌ها زمان نياز دارد و نابودي هر متر از آن مي‌تواند عوارض جبران ناپذيري را به دنبال داشته باشد.
موضوع انشا، چگونه در تعطيلات نوروز طبيعت را نابود كرديم؟
سال‌ها قبل زماني كه در مدرسه درس مي‌خوانديم پس از پايان تعطيلات در زنگ انشا، معلم از ما مي‌خواست تا بنويسيم كه تعطيلات خود را چگونه گذرانديم و ما هم فقط از ديد وبازديدها و مسافرت‌هايي كه رفته بوديم، مي‌نوشتيم و مي‌گفتيم كه در اين سفر از مكان‌هاي ديدني و مناظر طبيعي شهرها ديدن كرديم و بسيار نيز لذت برديم اما شايد آن روزها هرگز از بي‌مهري‌هايي كه به طبيعت روا داشتيم و معضلاتي كه براي محيط زيست با دست خودمان فراهم كرديم، چيزي ننوشتيم. شايد اگر به جاي تدريس موضوعات كليشه‌اي و برخي دروسي كه هرگز در زندگي به كارمان نيامد ، معلم با جان و دل نحوه نگهداري از محيط‌زيست را به تك تك ما مي‌آموخت، امروز شاهد اين حجم از بي‌مهري ها به محيط زيست نبوديم.بي مهري‌هايي كه در اين سال‌ها به قيمت نابودي محيط زيست كشور تمام شده‌است؛ از زمين‌خواري، دريا خواري، ساخت و‌ساز بي‌رويه در حريم كوه‌ها، رودخانه‌ها و... گرفته تا ريختن زباله در طبيعت، همگي از جمله معضلاتي هستند كه محيط‌زيست كشور با آن دست و پنجه نرم مي كند.
يكي از مناظر بسيار زيبا و ديدني در شهر لاهيجان كه افراد بسياري نيز تمايل داشتند تا از نزديك اين منطقه را ببينند، جنگلي زيبا در ارتفاعات اين شهر است كه به آن شيطان كوه گفته مي‌شود. جنگلي پر از درختان تنومند كه از پايين اين كوه آغاز شده و و تا بالاي آن كوه نيز ادامه دارد و مناظر بسيار ديدني و شگفت آوري را خلق كرده است. اما با نگاهي كوتاه از پايين كوه به جاي ديدن مناظر طبيعي بيشتر زباله‌ها و آشغال‌هاي برجاي مانده از مسافران در اين مناطق خودنمايي كرده و كام مسافران جديد را تلخ مي‌كند. هرچند خود اين مسافران نيز با ديدن اين تصاوير زشت دوباره زباله‌هاي مصرفي خود را در اين مناطق رها مي‌كنند و با اين كار خود نه تنها اعمال اين افراد را نفي نمي‌كنند بلكه مهر تاييدي بر رفتار زشت آن‌ها مي‌زننداما چرا با توجه به اينكه در اين سال‌ها مشكلات و مضلات محيط زيست بر همگان و عموم جامعه محرز شده دوباره افراد مبادرت به تباهي آن مي‌كنند؟ مگر اين محيط زيست را كه پدران و اجداد ما آن را به دست ما سپرده‌اند نبايد به فرزندان خود و نسل ديگر واگذار كنيم كه با اين سرعت سعي در تخريب آن داريم؟در اين زمينه نهادهاي مسئول به ويژه سازمان حفاظت از محيط زيست چه اقداماتي براي كاهش چنين رفتارهايي مي‌توانند انجام دهند؟ و سوال آخر اينكه در اين زمينه نيز بايد با استفاده از مجازات بتوان افراد را متوجه رفتارهاي خلاف واقع خود كرد؟
تلاش براي کاهش تخلفات زیست محیطی
در اين راستا مدیرکل پیشگیری‌های مردمی معاونت اجتماعی قوه قضاییه کار‌های انجام شده در زمینه پیشگیری از وقوع جرم و آسیب‌های اجتماعی قوه قضايیه را خوب ارزیابی کرده و گفته است: رویکرد دستگاه قضایی به اقدامات پیشگیرانه متمایل شده است.
سید علی اصغر رفاهی درگفت‌وگو با میزان در رابطه با سامانه سجام گفت: سیستم جامع اطلاعات مردمی (سجام) طراحی شده تا بتوان از ظرفیت‌های مردمی که همان دیده‌بان‌های پیشگیری هستند، استفاده کرد.
وی کار‌های انجام شده در زمینه پیشگیری از وقوع جرم و آسیب‌های اجتماعی قوه قضايیه را خوب ارزیابی کرد اما آن‌ها را ناکافی دانست و گفت: رسیدگی به پرونده‌های قضایی، یک پنجم وظایف ما را شامل می‌شود و چهار وظیفه دیگر در قانون برای قوه قضايیه در نظر گرفته شده است که یکی از مهم‌ترین آن‌ها پیشگیری از وقوع جرم است.
این مقام قضایی افزود: رویکرد امروز قوه‌قضاييه به اقدامات پیشگیرانه متمایل شده است.رفاهی وظیفه دیده‌بانان پیشگیری را در قبال جامعه مهم خواند و از آنان خواست تمام تلاش خود را برای جامعه‌ای امن و سالم به‌کار گیرند.وی در ادامه بهره‌مندی از ظرفیت سامانه «سجام» و دیده‌بانان پیشگیری رابرای جلوگیری از وقوع جرایم زیست محیطی و صیانت از محیط زیست و منابع طبیعی مطرح کرد. رفاهی در این رابطه بیان کرد: یکی از برنامه‌هایی که خوشبختانه در سال ۹۶ برای اداره کل پیشگیری‌های مردمی در نظر گرفته شده و اصرار بر اجرای آن وجود دارد، برنامه دیده‌بانان پیشگیری یا همان سامانه سجام (سیستم جامع اطلاعات مردمی) است.
اجرای برنامه‌اي با نام دیده‌بانان پیشگیری
این مقام قضایی ادامه داد: با تشکیل معاونت اجتماعی و پیشگیری از وقوع جرم نیز این هسته‌ها همچنان به صورت پراکنده فعال بودند اما از حدود دو سال قبل با تاکید مستمر معاون اجتماعی و پیشگیری از وقوع جرم قوه قضايیه بر اجرای سریع و دقیق این برنامه با نام دیده‌بانان پیشگیری، فعالیت‌های این هسته‌ها به‌صورت جدی‌تر احیا شد و در حال حاضر مبنای معاونت بر این است كه هم کسانی که درگذشته در این مجموعه فعالیت می‌کردند و هم افرادی که در حاضر قصد همکاری و فعالیت دارند، در این سامانه عضو شوند و مشخصات خود را ثبت کنند تا مشکلات و معضلات مورد نظر را از طریق سامانه به این معاونت ارسال و سپس به سازمان مربوطه ارجاع شود.رفاهی با اشاره به وجود دغدغه‌ها برای کاهش آسیب و جرایم در همه زمینه‌ها از جمله درباره محیط زیست، اظهار کرد: با راه‌اندازی سجام و فعالیت دیده‌بانان پیشگیری، این امکان وجود دارد که اگر عده‌ای در میان گشت‌وگذار و تفریح خود در جنگل‌ها، سواحل یا هر عرصه طبیعی دیگری یک مشکل یا تخلف محیط‌زیستی را مشاهده کردند، گزارش آن را ارسال کنند تا مورد بررسی و حل و فصل قرار گیرد. وی گفت: در استان‌ها تاکنون نزديك به ۲۵ هزار نفر در سامانه سجام ثبت‌نام کرده‌اند که قرار است از این ظرفیت‌ها به نحو مناسبی استفاده شود. همچنین قرار است که از افراد با اولویت فعالیت در زمینه پیشگیری از زمین‌خواری، جرایم مرتبط با محیط زیست و ... ثبت‌نام شود تا با گزارش مواردی که نیاز به بررسی و پیشگیری دارد، از ابتدا جلو آسیب و تخلف را بگیریم و اجازه ندهیم که پرونده‌ای در دستگاه قضایی تشکیل شود.رفاهی تصریح کرد: به‌عنوان مثال، اگر یک دیده‌بان پیشگیری مشاهده کرد که فردی در حریم رودخانه شروع به ساخت و ساز کرده است، می‌تواند موضوع را در سامانه گزارش کند تا از همان ابتدا بتوان جلوی تخلف را گرفت و از گسترش ابعاد آن جلوگیری کرد.
وی با بیان اینکه اگر مردم پای کار نیایند و سیاست مشارکتی کامل نشود نمی‌توان کاری از پیش برد، بر لزوم عملیاتی کردن برنامه‌های مرتبط با سامانه سجام تاکید کرد و افزود: یکی از پیشنهادهاي من این است که جلسه‌ای با حضور ريیس سازمان جنگل‌ها، مراتع و آبخیزداری کشور، ريیس سازمان حفاظت محیط زیست، وزیر تعاون، کار و رفاه اجتماعی و معاون اجتماعی و پیشگیری از وقوع جرم قوه قضايیه برگزار شود که با بحث و تبادل نظر، به پیشگیری از جرایم مرتبط با محیط زیست با استفاده از ظرفیت سجام دست یابیم.