ترالرها و کشتی‌های چینی برای صیادان تداعی‌کننده بیکاری و بدبختی‌اند. به گفته صيادان ايراني چيني‌ها با جارو کردن دریا ديگر چيزي براي ما باقي نمي‌گذارند. حضور ترالرها در آب‌های دریای عمان که تعداد زیادی از آن‌ها چینی هستند، موجب شده تا صیادان سیستان و بلوچستان و دریای عمان در سال‌های گذشته از ترالر و کشتی چینی خاطره خوبي نداشته باشند. فعاليت ماهیگیری چینی‌ها در خلیج فارس و دریای عمان موضوعي بود كه تابستان امسال جنجال زيادي به پا كرد؛ آن زمان تصاويري در فضاي مجازي منتشر شد كه جنجال‌هاي بسياري را با خود به همراه داشت. اين تصاوير مربوط به كشتي‌هايي بود كه در درياهاي كشورمان به صورت گسترده صيد ماهي انجام‌مي‌دادند. گفته مي‌شد كه اين تصاوير مربوط به كشتي‌هاي چيني است كه خليج فارس و درياي عمان را به منظور برداشت از منابع آبزيان در كشور ما اجاره كرده‌اند و علاوه بر ماهيان هدف بسياري از ماهيان ديگر نيز در جريان اين صيدها از منابع آبزيان كشور ما برداشت مي‌شود و همچنين آسيب‌هاي بسياري به بستر دريا و ديگر آبزيان موجود وارد خواهد شد. آنچه كه در اين تصاوير مشاهده مي‌شد، صيد بسيار گسترده توسط تورها و ابزارهايي با ابعاد بزرگ بود. در همان زمان فرماندارجاسك به همراه تعدادي از خبرنگاران اين حوزه به منظور بررسي اين وضعيت به دريا رفتند و گفته مي‌شد بعد از طي چهار مايل دريايي، كارگران اين كشتي‌ها با قايق فرار كردند و پس از بررسي كشتي انواع بسياري از ماهي‌هايي كه مجوز صيد براي آن‌ها وجود نداشت در كشتي يافت شد. اين در حالي بود كه مسئولان مي‌گفتند براي كنترل اين كشتي‌ها سيستم‌هاي فني وجود دارد كه به آن‌ها دسترسي دارند اما طبق آنچه كه فرماندار جاسك گفته بود درظاهر كنترلي بر كار كشتي مورد نظر صورت نمي‌گرفته است. بومي‌هاي منطقه نيز مدعي بودند كه انواع ماهي‌ها توسط كشتي‌هاي چيني در آب‌هاي ما صيد مي‌شوند و اين موضوع بوميان را به لحاظ معيشتي با مشكل مواجه كرده است.
طرح سوال از وزير جهاد كشاورزي
«قانون» در خصوص ميزان رسيدگي به اين وضعيت از سوي دولت از دوتن از نمايندگان مجلس پرسشي را مطرح كرده كه پاسخ كوتاهي به آن داده شده است. احمد مرادي نماينده بندرعباس در پاسخ به اين پرسش كه پيگيري ماهيگيران چيني در درياي جنوب به كجا رسيده است، به «قانون» مي‌گويد: پيگيري‌ها صورت گرفته و طرح سوال از وزير جهاد كشاورزي داريم. اكنون طرح سوال اعلام وصول شده است و بايد به صحن علني مجلس وارد شود. احتمالا بعد از تعطيلات به صحن علني مي‌آيد. سيد مصطفي ذوالقدر نماينده ميناب نيز در خصوص وضعيت ماهيگيران چيني مي‌گويد: ما درگذشته بارها هشدار داديم و اعلام كرديم كه كشتي‌هاي غول پيكر چيني نسل ماهي را از بين مي‌برند. اين موضوع در حال پيگيري است بايد ببينيم كه چه اقدامي در اين خصوص صورت مي‌گيرد.
وطن فروشي برخي شهروندان ايراني
حسين هاشمي تختي، نماينده مردم هرمزگان نيز در اين خصوص گفته است: متاسفانه دریای خلیج فارس توسط عده‌ای از شهروندان ایرانی مورد سوء استفاده قرار گرفته است. واقعیت این است که چند نفر از شهروندان ایرانی برای صید تنها یک نوع ماهی از شیلات، مجوز گرفته‌اند که با سوءاستفاده از این مجوز، آن را تحت اختیار چینی‌ها قرار داده‌اند. در حال حاضر نیز چینی‌ها مانند جارویی به شکار ماهی‌ها و آبزیان خلیج فارس پرداخته اند و این ماهی‌ها را به کشورهای خود صادر می‌کنند؛ بنابراین باید گفت که کلیپی که در فضای مجازی تحت عنوان غارت ماهی‌ها به سبک چینی‌هاست، صحت دارد. در این زمینه شیلات مقصر اصلی است و به اين دليل كه نظارت کافی نداشته است، باید پاسخگو باشد».
صيد غير قانوني پنج هزار شناور بی‌هویت
پيشتر مدیرعامل اتحادیه صیادان خوزستان گفته بود که پنج هزار شناور بی‌هویتی كه در صیدگاه‌های استان به صورت غیرقانونی صید می‌کنند، منابع دریایی را با خطر جدی روبه‌رو کرده‌اند. با کم شدن ذخایر آبزیان در سواحل استان درآمد صیادان بومی بسیار کاهش پیدا کرده است؛ به‌طوری که به صورت میانگین هر صیاد در ماه ۴۰۰ هزار تومان درآمد دارد. ذخایر دریا با توجه به صید بی‌رویه و نبود اقدام جدی برای تجدید این منابع رو به پایان است و خشکسالی و تعطیل‌شدن کشاورزی و بالا گرفتن بیکاری موجب شده است که هر مسئولی که سرکار می‌آید جویندگان کار را به سمت دریا و صید هدایت کند که این موضوع موجب کاهش شدید درآمد صیادان شده است. برخی از صیادان هستند که بر اثر حادثه شناورهای خود را از دست داده‌اند. برخی هم با ١٠ سال سابقه کاری بازنشسته شده‌اندکه تنها ماهیانه ۲۰۰هزار تومان حقوق بازنشستگی دریافت می‌کنند. عده‌ای هم تحت نظر کمیته امداد و بهزیستی امورات زندگی خود را می‌گذرانند و وضع معیشتی مناسبی ندارند.
سفره صيادان روز به روز خالي‌تر می‌شود
برخی ماهیگیران غیر قانونی را صیادان چینی و هندی می‌دانند. عباس کثیر، امام‌جمعه بندرچارک گفته است که با هدایت مسئولان کشتی‌های خارجی به‌ویژه صیادان هندی به آب‌های خلیج فارس ورود پیدا کرده‌اند و زندگی صیادان بومی این منطقه را به‌شدت تحت تاثیر قرار داده‌اند. زندگی حدود ٧٠درصد مردم غرب هرمزگان به عنوان قطب صیادی ایران از راه دریا می‌گذرد، با اين حال سفره صیادان هر روز خالی و خالی‌تر می‌شود. صیادان بومی این منطقه باید صدها مایل را طی کنند بلکه بتوانند چند کیلو ماهی برای امرار معاش خود صید کنند و گاهی هم دست خالی باز می‌گردند.
رانت پشت پرده کشتی‌های چینی
احمد مرادی، نماینده مردم بندرعباس در مجلس از رانت‌ها و پشت پرده‌هایی خبر می‌دهد که باعث حضور کشتی‌های چینی در آب‌های ایران شده است. او گفته است: کشتی‌های صنعتی نباید در محدوده منابع آبی کشور به صید بپردازند. بنده احساس می‌کنم، پشت پرده صید کشتی‌های چینی در سواحل جنوبی کشور رانت‌هایی نهفته است و این افراد با استفاده از خلأهای قانونی، صیدهای بی‌رویه توسط کشتی‌های چینی را ساماندهی کرده‌اند. او ادامه مي‌دهد: صیدهای بی‌رویه آبزیان توسط کشتی‌های صنعتی و چینی صیادان را گله‌مند کرده است؛ این درحالی است که صیادان سنتی به جز صید ماهی منبع اقتصادی دیگری برای ارتزاق ندارند، اما متاسفانه کشتی‌های صنعتی با صید ماهی‌های خرد و بزرگ، اقتصاد صیادان داخلی را بر هم می‌زنند.
كشتي‌هاي بزرگ ماهي‌خوار در قلب درياي جنوب
عبدالغفور ایران‌نژاد، نماینده مردم چابهار در مجلس نيز گفته است که نه‌تنها صید ترال توسط کشتی‌های چینی در آب‌های عمان انجام می‌شود، بلکه حدود ٢۶ تا ٢٨ کشتی بزرگ صیادی نیز از استان‌هایی چون هرمزگان و بوشهر برای صید ترال راهی آب‌های چابهار می‌شوند. وجود نظارت‌های قوی و اعمال محدودیت‌های شدید برای صید مخرب ترال در استان‌های مذکور باعث شده صیادان آن‌ها برای این‌گونه صید راهی آب‌های چابهار شوند و با پرداخت پول به شیلات سیستان‌وبلوچستان و در غیبت نظارت از سوی استاندار و استانداری، بزرگ‌ترین لطمه را به ذخایر آبی سیستان‌وبلوچستان و صیادان و مردم محرومش وارد کنند.
ضد و نقیض‌گویی سازمان شیلات
اكنون به گفته كارشناسان، سازمان شیلات زیر بار نمی‌رود و مدیران این سازمان گاهی با گفته‌های ضد و نقیض حضور چینی‌ها و هندی‌ها را در آب‌های ایران تایید و گاهی به‌طور کل رد می‌کنند. هدایت‌ا... میرمرادزهی، مدیرکل شیلات سیستان‌وبلوچستان اعلام کرده است که کشتی‌های چینی وجود دارند، اما متعلق به چینی‌ها نیستند و دارای شریک ایرانی‌اند و از سویی، مجوزهای یک تا دو ماهه برای کشتی‌های صید «ترال» چینی و تنها برای صید ماهی‌های غیرماکول ( حرام‌گوشت) صادر شده است. پيشتر نيز مجری طرح توسعه پایدار صید فانوس ماهیان هم گفته بود: کاهش میزان ذخایر در آب‌های کم‌عمق جنوب ربطی به فعالیت شناورهای صیادی ندارد، بلکه صید بی‌رویه قاچاق صیادان سنتی علت اصلی است.
آب‌های ایران در اجاره چینی‌ها
صید ترال در آب‌های ساحلی کشورمان موجب شده تا امکان صید برای لنج‌ها و کشتی‌های ایرانی تنها در فواصل دور از ساحل ممکن باشد؛ موضوعی که بارها مورد اعتراض صیادان وطنی قرار گرفته تا حتی به گوش دادستانی هم برسد. صیادان تاکید دارند، هر چه بيشتر از مسئولان بخواهند موضوع را پيگيري كنند، ممکن است مجوز صیدشان باطل و به کل زندگی شان فلج شود. به گفته برخي هر شناوری که در آب‌های ایران تردد می‌کند باید ۵١ درصد سهامش در اختیار ایران بوده و تحت پرچم کشورمان باشد؛ در غیراین صورت تردد آن غیرقانونی بوده و با آن‌ها برخورد می‌شود. مسئولان نيز معتقدند در حالي كه ٨٠٠ فروند ناوگان ایرانی در آب‌های بین‌الملل مشغول صید ماهی هستند، چه لزومی دارد که از آب‌های ایران برای صید به شناورهای چینی اجاره داده شود؟
پرونده ماهيگيران چيني در گيرو دار گذر زمان
بنابراين صید ماهیان ایرانی توسط کشتی‌های چینی، واقعیتی است که باعث نارضایتی بسیاری از صیادان زحمت‌کش شده است. مرداد ۹۴ و تنها دو روز بعد از اعلام خبر توقیف «۱۰ کشتی ماهیگیری» چینی توسط کشورمان، سرپرست اداره کل شیلات استان سیستان و بلوچستان، علت توقیف آن‌ها را «ورود غیرمجاز به آب‌های سرزمینی ایران» بيان کرده است. در حالی که استاندار وقت سیستان و بلوچستان از توقیف کشتی‌های چینی با 70 تا 80 خدمه و انتقال آن‌ها به بندر چابهار خبر داده بود، محسنعلی گلشنی، سرپرست وقت اداره کل شیلات این استان، اعلام کرد: دلیل توقیف این کشتی‌های صیادی، انجام «صید ترال» نیست، بلکه ورود و توقف غیرمجاز در محدوده آب‌های سرزمینی جمهوری اسلامی ایران است. از آن روز‌ها سه سال گذشته، اما این گذشت زمان هم نتوانسته به ماجرای حضور چینی‌ها در آب‌های جنوبی کشورمان و صید ترال پایان دهد و همچنان زمزمه‌هایی به گوش می‌رسد که حکایت از آن دارد که صید ماهیان ایرانی (و دیگر گونه‌های کف زی دریا) توسط کشتی‌های چینی، البته با تمهیدات جدید و پیچیده ادامه دارد؛ این بار با یک تفاوت مهم،زیر پرچم ایران.
پيچيدگي داستان صيادان چيني
در حال حاضر اوضاع به قدري پیچیده شده که حتی نمایندگان مجلس را نیز به نوعی مستاصل کرده است، تا جایی که می‌بینیم سید مصطفی ذوالقدر، نماینده مردم میناب در مجلس شورای اسلامی می‌گوید: «آن‌قدر درباره صیادان چینی صحبت کرده‌ام که خسته شدم و گوش کسی بدهکار نیست. مردم می‌گویند، کشتی‌های چینی در دریا هستند و شیلات می‌گوید، نیست؛ مشخص نیست باید چه کاری انجام داد. وی در پاسخ به این که آیا مجلس نمی‌تواند صحت و سقم این موضوع را پیگیری کند، می‌گوید:«کشتی‌های چینی در ایران حضور دارند و ما هم هزاران بار پیگیری کرده‌ایم، اما ريیس سازمان شیلات حرف کسی را گوش نمی‌کند». اين صحبت‌ها به شدت ناامیدکننده است و نشان از مشکلاتی بسیار وسیع‌تر از حضور کشتی‌های چینی در آب‌های ساحلی کشورمان برای صید ترال و با پرچم ایران دارد.
پاسخ‌هاي غير منطقي و ابهام برانگيز
توضیحات احمد مرادی، نماینده مردم بندرعباس در مجلس می‌تواند در این زمینه راهگشا باشد. او می‌گوید: «کشتی‌های چینی در خلیج فارس و آب‌های جنوبی کشور حضور دارند که پیش از این سازمان شیلات ایران آن را انکار می‌کرد و امروز می‌گوید، کشتی‌های چینی با پرچم ایران به خلیج فارس می‌آیند و سیر می‌کنند. معلوم است هر کشتی که بخواهد در آب‌های ایران سیر کند، باید پرچم کشورمان را روی شناورش نصب کند!»اما مگر می‌شود این صید در این ابعاد بدون مجوز باشد؟ اصلا مگر ممکن است مجوزی صادر شود که بر اساس آن ریشه کنی همه موجودات پهنه آبی مجاز باشد؟ اگر ممکن است، چگونه صیادان از آن بی خبرند و اگر ممکن نیست، چگونه برای کشتی‌های چینی ممکن شده؟ آیا با اتفاقی عجیب و ابهام برانگیز مواجه نیستیم که فوریت و ضرورت دارد، نهاد‌های نظارتی در خصوص آن تحقیق کنند؟!به گفته مسئولان وقت، پس از بررسی‌های بسیار مشخص شد که این کشتی‌ها برای یک شرکت ایرانی، پیمانکاری در صید ماهی فعالیت می‌کرده‌اند، اما درظاهرشرکت ایرانی اقدامات اداری را در زمان مقرر انجام نداده و باعث بروز این مشکل شده است. این در حالی بود که اخباری در خصوص بیکار شدن صیادان ایرانی منتشر می‌شد که نتیجه صید ترال توسط چینی‌ها بود؛ صیدی که بايد غیرمجاز باشد، اما درظاهربرای کشتی‌های خارجی این گونه نیست.