قانون-فاطمه خسروی
روز جمعه 2 آذر وزیران امور خارجه قرقیزستان، تاجیکستان، ترکمنستان، ازبکستان و قزاقستان در بروکسل و در چارچوب چهاردهمین دور اجلاس وزرای اتحادیه اروپا و آسیای میانه دیدار کردند.در پایان بیانیه مشرکتی صادر شد که علاوه بر تاکید بر همکاری مشترک اتحادیه اروپا و کشورهای آسیای میانه در زمینه های امنیتی و اقتصادی، از پایبندی کامل و مداوم ایران در اجرای موثر تعهدات هسته ای برجام بر اهمیت حفظ تمام جوانب آن و از جمله برداشته شدن تحریم ها و آثار ناشی از آن، تاکید شد.فدریکا موگرینی، مسئول سیاست خارجی اتحادیه اروپا نیز پیش از این نشست دردیدار اول آذر با وزیر خارجه ترکیه بار دیگر بر حفظ برجام تاکید کرد.ظریف در یک سفر کاری فشرده به رم پایتخت ایتالیا علاوه بر مذاکره با مقامات ایتالیایی درخصوص برجام و روابط دوجانبه، در باره اوضاع یمن ، سوریه و ضرورت پایان دادن به وضعیت نابسامان مردم یمن و حرکت به سوی راهکار سیاسی در سوریه با مقامات ایتالیایی و دیگر کشورها گفت‌وگو کرد. همچنین درباره همکاری‌های اقتصادی و استفاده از مکانیزم های ویژه برای کار مشترک نیز مباحث جدی مطرح شد و به عقیده ظریف ،اگر چه ریسک‌پذیری اروپا تا حد قابل توجهی پایین بوده ولی تعهد سیاسی وجود دارد و باید دید تا کجای کار آمادگی دارند.سومین سمینار «همکاری‌های صلح‌آمیز هسته‌ای ایران و اتحادیه اروپا» با حضور صالحی و «چهارمین دور گفت‌وگوهای عالی رتبه سیاسی ایران و اتحادیه اروپا» با مسئولیت این‌جانب و خانم اشمید دو واقعه مهم از دید عراقچی در روزهای اخیر است .این سمینار اولین نشست همکاری‌های هسته‌ای ایران و اروپا بعد از خروج آمریکا از برجام و بازگشت تحریم‌های یکجانبه این کشور علیه ایران است.در این بین استیضاح ظریف، وزیرخارجه کشورمان به دلیل اظهاراتش در رابطه با پولشویی مطرح است که از دید بسیاری نامشروع وبی دلیل است.برای بررسی موضوعات گفته شده با حسن بهشتی پور،کارشناس مسائل بین‌الملل گفت و گویی داشته ایم که در ادامه آن را می خوانید.
اگر به تحریم های سال ۹۱ باز گردیم می توانیم بگوییم که در آن زمان، نه تنها در وضع تحریم‌ها وزیرکشوری به ایران سفر نمی کرد بلکه سطح روابط با ایران را پایین می‌آوردند اما اکنون وزیر کشوری به ایران سفر می‌کند.به نظرشما علت این اتفاق چیست؟
متاسفانه در آن زمان به دلیل پرونده سازی علیه ایران کشورهای تاثیرگذار مانند اتحادیه اروپا، چین،هند و روسیه با آمریکا متحد شده بودند و قطعنامه هایی علیه ایران به اتفاق آرا صادر می‌شد.به هر حال این پرونده سازی به خصوص آنچه که تحت عنوان «ابعاد اقتصاد نظامی» بود باعث شد کشورهای طرف قرارداد با ایران از ارتباط با ما خودداری کنند و تحریم گسترده را که در طول تاریخ بی سابقه بود علیه ما اعمال کنند.اکنون درست است که آمریکا، ایران را تحریم کرده است و از ترس تحریم‌ها و جریمه‌های آمریکا، شرکت‌های بزرگ و متوسط اروپایی و سایر کشورها رابطه شان با ایران را قطع یا کمترکردند اما آمریکا از لحاظ حقوقی و افکار عمومی به هیچ وجه نتوانسته دنیا را قانع کند تا با او در ضدیت با ایران همراه شود. اگر تحریم اعمال می‌شود به زور هژمونی ایالات متحده است.در سال ۹۱ و قبل از آن آمریکایی‌ها مبانی حقوقی درست کرده بودند که شامل ۶ قطعنامه علیه ایران،فصل هفتم و ۱۲ قطعنامه شورای حکام آژانس بود که اکنون وجود ندارد.در واقع رژیم حقوقی موجب شد تحریم‌های ایران از لحاظ بین المللی توجیه پیدا کند و با توافق برجام از بین رفت. آمریکا به دلیل نفوذ گسترده‌ای که با دنیا دارد با اعمال هژمونی خود کشورهای دیگر را وادار می‌کندبه‌رغم میل‌شان ونداشتن توجیه از لحاظ بین المللی،تحریم ها علیه ایران را اعمال کنند. سال 91 وقبل از آن، رژیم حقوقی ازآمریکا واسراییل وکشورهای علیه ایران حمایت می کرد اما اکنون بر اثر توافق برجام و ۱۳ گزارش مثبتی که آقای آمانو بعد از برجام داده است فضای همکاری با ایران را به وجودآورد و افکار عمومی با آمریکا همراه نیست. مانند رفت و آمد های سیاسی هم از ایران به کشورهای دیگر و هم از کشورهای دیگر به ایران. از نظر اقتصادی شرکت‌های اروپایی مجبور نیستند از دولت خود تبعیت کنند و متاسفانه به این تحریم‌ها تن دادند چون روابط بسیار گسترده‌ای با آمریکا دارند.
در خصوص ساز و کار مالی با اروپا به نظر شما آیا تاکتیک اروپا در زمینه حفظ برجام وقت کشی است؟
تمام قراين و شواهد نشان می‌دهد که اروپایی‌ها نمی‌توانند ساز و کار لازم را برای مقابله با تحریم‌های آمریکا فراهم کنند. ما در داخل با دو نظر مواجه هستیم:
1- افراد معتقدند که اتحادیه اروپا تقسیم کار کردند و نقش پلیس بد و پلیس خوب را ایفا می‌کنند.
2-افرادی مانندمن معتقدند واقعا دولت های اتحادیه اروپا هزینه ها و مخارج را با شرکت‌های بزرگ تامین می‌کنند وعملا وابستگی متقابلی میان دولت و شرکت‌های بزرگ وکمپانی‌ها وجود دارد.بنابراین دولت که مالیاتی را از شرکت های بزرگ و متوسط دریافت می کند عملا نمی تواند آن ها را مجبور به اجرای دستور خود کنند؛به دلیل اینکه شرکت‌ها مالیات دهنده هستند و اساسا در انتخابات، مخارج گروه‌های سیاسی را فراهم می‌کنند و پشتیبان این گروه ها هستند. اقتصاد در اروپا این نفوذ را دارد و عملا دولت ها نشان دادند که توانایی مقابله جدی با این موضوع را ندارند.
ما در این خصوص دو راه داریم:
1-فشار را افزایش دهیم؛از طریق به تعلیق درآوردن اجرای بخش‌هایی از برجام، آن‌ها را وادار به کار بیشتر کنیم.
2-همین سیاست کج دار و مریز را ادامه دهیم تا ببینیم اروپایی ها سرانجام چگونه به این وعده خود عمل می‌کنند. قبل از برجام و وارد شدن آمریکایی‌ها در گفت‌وگوها و مذاکراتی که منجر به صدور بیانیه تهران،بروکسل و پاریس شد؛ ایران با گروه اتحادیه اروپا وارد مذاکره شدو سه بیانیه نیز صادر شد.اما دیدیم که کاری از پیش نمی‌برند و ایراندو سال و نیم غنی‌سازی را تعلیق کرد ولی در آخر مجبور شدیم پلمب ها را بشکنیم و روند به سمت نوعی رودررویی رفت.بحث این است که اگر اروپا بدون آمریکا می‌تواند کاری انجام دهد در همان دوره‌ای که با ایران سه بیانیه را به توافق رسیده بود انجام می‌داد.دلیل اینکه اروپایی ها موفق نمی شوند این است که آمریکا کارشکنی و مخالفت می‌کرد و اروپا در موقعیتی نبود که بتواند در برابر کارشکنی آمریکایی ها اقدامی صورت دهد.در مجموع گروه سه کنار گذاشته شد و تبدیل به 1+5 شد و در دور جدید در قالب 1+5 با ایران گفت‌وگو کردند.اروپایی ها به این نتیجه رسیدند که بدون آمریکا نمی‌توانند توافقات را اجرا کنند. اکنون باید واقع‌بین باشیم که همین وضعیت است.اینکه بگوییم اروپایی ها فیلم بازی می کنند و نمی خواهند اقدامی انجام دهند،قراین نشان می‌دهد که می‌خواهند کاری انجام دهند اما توانایی آن را ندارند.
عراقچی در همایش نظام بین المللی تاکید کرد که 6 ماه فرصت کمی برای اروپایی‌ها نبود. به نظر شما اگر منافع ایران در برجام تامین نشود از برجام خارج خواهد شد؟
عده ای معتقدند که برجام به تحریم‌ها بستگی دارد و اکنون چون تحریم‌ها تکرار شده باید زیر همه چیز بزنیم چون برجام را فقط برای تحریم می بینند.
افرادی مانند من معتقدند برجام ،یکی از اهدافش پایان دادن به تحریم‌ها بود.سایر اهداف مانند پایان دادن به پرونده سازی هسته ای علیه ایران( برجام به پرونده قطوری که علیه ایران تشکیل داده بودند پایان داد)دستاورد بزرگی بود.اگر آن را دستاورد بدانیم با خارج شدن از برجام، اروپایی ها ،روسیه و چین را به سمت آمریکایی‌ها هول دادیم وهدفی که آمریکایی‌ها می‌خواهند و اسرايیلی‌ها طراحی کردند یعنی وادار کردن ایران به خروج از برجام و نزدیک شدن اروپا ،روسیه و چین به آمریکا محقق می شود. راه حل میانه و پیشنهادی بعدی این است که اجرای بعضی از تعهدات در برجام را به حالت تعلیق درآوریم که این عمل آدرس دقیقی برای طرف مقابل است تا تحریک شود واقدامات جدی را صورت دهد.
ظریف در خصوص مساله پولشویی صحبت هایی داشتند که نمایندگان در واکنش به این اظهارات طرح استیضاح او را در مجلس کلید زدند.نظر شما چیست؟
وزیر اقتصاد ، وزیر خارجه و وزیر صنعت، معدن و تجارت و رییس بانک مرکزی درجبهه خط مقدم مقابله با تحریم های آمریکا هستند. اگر بخواهیم این افراد را در این شرایط تضعیف کنیم خدمت به آمریکا کردیم.در شرایط فعلی کشور، نیازمند وحدت وهمبستگی در مقابل تحریم‌های آمریکا هستیم .ما هر فریادی داریم باید بر سر آمریکا بکشیم.