قانون-محبوبه محمد‌‌‌‌‌‌ي
بخش بزرگي از اقتصاد جهاني بر پايه «نفت» مي‌چرخد و همين امر اهميت اين طلاي سياه را براي دنيا چند برابر مي‌كند؛ ماده‌اي كه نه تنها اقتصاد دنيا با آن درگير بوده بلكه سياست كشورها را نيز به شدت تحت تاثير خود قرار داده است. اهميت خاورميانه نيز براي بسياري از كشورها در دنيا به واسطه همين نفت است. هر چند در حال حاضر به دليل اينكه كشوري مانند آمريكا توليد نفت خود را افزايش داده ومنابع بسيار زياد نفتي در اين كشور كشف شده است، به نوعي شايد رقابتي بزرگ ميان اين كشور و خاورميانه شكل خواهد گرفت.
با اين وجود اين روزها براي كشورهايي كه اقتصاد وابسته به نفت دارند، روزهاي خوبي محسوب نمي‌شود. قيمت نفت با روندي سريع رو به كاهش است و اين به معناي آسيب به منافع ملي اين كشورهاست. از طرفي كشور ما نيز به دليل تحريم‌ها در وضعيت خوبي به سر نمي‌برد.
چندي پيش با كاهش يك‌باره قيمت نفت كشورهاي عضو اوپك و غير اوپك در نشستي تصميم به كاهش توليد به منظور تحت تاثير قرار دادن وضعيت قيمت نفت گرفتند؛ البته كشور ما نيز به دليل تحريم با تلاش‌هاي وزير نفت از كاهش توليد معاف شد. با اين حال اما ظاهرا اين تصميم كشورهاي منطقه نيز نتوانسته تاثير بسزايي بر بازار جهاني نفت اعمال كند و همان‌طور كه شاهد هستيم، قيمت نفت با شيبي تند رو به كاهش است و اين موضوع نگراني‌هايي را در ميان تحليلگران اين حوزه از كاهش رشد اقتصادي در دنيا ايجاد كرده است.
کاهش رشد اقتصادی دنیا
نگرانی از کاهش رشد اقتصادی دنیا و رکود اقتصادی همزمان با رشد بهره دلار باعث شد تا شاخص داوجونز شب گذشته بیش ازدو درصد سقوط کند و قیمت نفت را تحت فشار قرار دهد. تحلیلگران يكي دیگر از عوامل تاثیرگذار بر قیمت‌ها را آمار افزایش تولید نفت روسیه دانسته‌اند. تولید نفت روسیه در ماه جاری به رکورد تاریخی ١١.٤٢ میلیون بشکه رسیده که از ١١.٣٧ میلیون بشکه ماه نوامبر بیشتر است. بر اساس آمارها روز گذشته بازارهای جهانی شاهد عقب نشینی قیمتی در دادوستدهای نفت و سایر کامودیتی‌ها هستند. این در حالی است که در شب‌هاي گذشته با اعلام افزایش نرخ بهره آمریکا در پی کاهش ۰.۰۶ درصدی تولید ناخالص داخلی این کشور، شاخص داوجونز و سایر بازارهای سهام افت قابل توجهی را تجربه کردند. گفتنی است ریزش قیمت‌های جهانی سبب از دست رفتن حمایت‌های مهمی در تکنیکال برنت و وست تگزاس شده است.
هشدار براي قيمت‌هاي پايين‌تر
در شب‌هاي گذشته آمارهای بسیار قابل توجهی از آمریکا منتشر شد که بازارهای جهانی را به شدت تحت تاثیر قرار داد. در این میان قیمت نفت نیز از این اخبار متاثر شده و ریزش‌های عمیقی را برای روز گذشته تجربه کرد. طبق گزارش اقتصاد آنلاين، نفت برنت با افت 1.44 درصدی (معادل 86 سنت) به رقم 58 دلار و 76 سنت بازگشت. وست تگزاس هم معادل برنت عقب نشست و کاهش 73 سنتی را تجربه کرد. به نظر می‌رسد برنت و وست تگزاس در کف حمایتی بسیار مهمی قرار دارند که در صورت از دست رفتن باید انتظار قیمت‌های پایین تری را داشته باشیم. همچنین بررسی های بیشتر نشان می دهد که در صورت عدم انتشار اخبار امیدوار کننده احتمال بازگشت قیمت نفت برنت به 56 دلار نیز وجود دارد.
مهم‌ترين دلايل ريزش قيمت‌نفت
از مهم‌ترین دلایل این ریزش‌ها گزارش ناامیدکننده بانک مرکزی آمریکا در خصوص کاهش 0.06 درصدی تولید ناخالص داخلی این کشور بود. این خبر سیگنال منفی به بازار کامودیتی‌ها به خصوص نفت ارسال کرد که به احتمال زیاد در سال آتی میلادی تقاضای آمریکا برای واردات مواد اولیه کاهش خواهد یافت. از سوی دیگر همچنین فدرال رزور روز گذشته نرخ بهره آمریکا را بالا برد که این امر سبب ریزش قابل توجه شاخص داوجونز و سایر بازارهای سهام شد. علاوه بر دو عامل یاد شده، روسیه نیز از افزایش سطح ذخایر خود خبر داد. این موضوعات به صورت دسته‌جمعی شتاب ریزش قیمت نفت را سرعت داده و معامله‌گران از افزایش قیمت جهانی طلای سیاه ناامید شدند. به تازگی سازمان انرژی آمریکا جدول نرخ متوسط بهای نفت خام را منتشر کرده که در این جدول بهای متوسط سالانه نفت برنت 61 دلار و وست تگزاس اینترمیدیت 19/54 دلار برای سال آینده میلادی برآورد شده است.
در خصوص نوسانات قيمت نفت در چند ماه گذشته و تحليل وضعيت اين بازار و وضعيت اقتصاد جهاني سيد حميد حسيني، عضو اتحاديه صادركنندگان نفت، گاز و پتروشيمي به «قانون» مي‌گويد: پيدا كردن دليل براي كاهش چند روز اخير قيمت نفت كار بسيار مشكلي است ولي در مجموع شرايط فعلي، سياستي است كه آمريكايي‌ها اتخاذ كرده‌اند كه از يك طرف به دنيا فشار آورده و توليد خود را افزايش داده اند و از سوي ديگر معافيت را براي كشورها تمديد كرده‌اند. به طور قطع آثار منفي بر روي بازار داشته و تلاش اوپكي‌ها نيز مبني بر اينكه از ابتداي سال جديد ميلادي يك ميليون و دويست هزار بشكه از توليد خود را كاهش دهند، ظاهرا جوابگوي افزايش توليد نبوده است زيرا عربستان در حدود 700هزار بشكه افزايش توليد داشته و از طرفي ساير كشورها مانند عراق و روسيه نيز اضافه توليد داشته‌اند و از سوي ديگر آمريكا نيز افزايش توليد داشته است. همچنين اوضاع جهاني نيز اوضاع تثبيت‌شده‌اي نيست كه بخشي از آن به اين مساله برمي‌گردد كه وقتي سفته‌بازارن نمي‌توانند اوضاع جهاني را تحليل كنند، در پيش‌خريد معاملات كاغذي نفت تاثير گذار خواهد بود. در حال حاضر موضوع روابط ميان چين و آمريكا هنوز در هاله‌اي از ابهام است؛ مساله برگزيت و خروج انگليس از اتحاديه اروپا نيز هنوز در ابهام قرار دارد، وضعيت فرانسه نيز كه مشخص نيست و به همين دلايل به نظر مي‌رسد كه چشم‌انداز آينده سياسي و اقتصادي دنيا در شرايط فعلي براي همه غيرقابل پيش‌بيني است. اينكه آيا امكان فروش نفت وجود خواهد داشت يا خير، آيا كشورهايي كه از معافيت استفاده كرده‌اند، شروع به خريد خواهند كرد؟ آيا كنلون بانك در بيستم دسامبر حساب‌هاي ايران را باز خواهد كرد يا خير؟ آيا تركيه و كشورهاي ديگر مي‌توانند در خصوص مراودات بانكي به كشور ما كمكي بكنند يا خير؟ در شرايط فعلي به نظر مي‌رسد كه مجموع ابهامات از مسائل واضح و روشن بيشتر است و اين خود يكي از عواملي بوده كه بر قيمت نفت تاثيرگذار است. از طرفي هم به طور معمول قيمت نفت در زمستان كاهش خاصي پيدا نمي‌كند زيرا فصل سرما فصل افزايش استفاده از نفت است. اينكه چه اتفاقاتي در پشت پرده بازارهاي جهاني افتاده نياز به اين دارد تا مدتي بگذرد كه بتوانيم اين وضعيت را به درستي تحليل كنيم. اين وضعيت بر كشورهايي كه اقتصاد وابسته به نفت دارند، تاثير بيشتري خواهد گذاشت اما اينكه اين موضوع باعث كاهش رشد اقتصادي جهاني شود، اين‌طور نخواهد بود چراكه تنها تعدادي از كشورها در دنيا از افزايش قيمت نفت سود مي‌برند اما كشورهاي بزرگ دنيا مانند چين و هند و كشورهاي مصرف‌كننده اروپايي از كاهش قيمت نفت سود خواهند برد و هر كشوري در اين بازي منافع خود را خواهند داشت و اين كشورها مي‌توانند كسري رشد كشورهاي نفتي را دردنيا جبران كنند.