بحران‌هاي فرهنگي و همچنين راهبردي كه بايد براي رفع آن‌ها در نظر گرفت، بسيار پيچيده‌تر از مسائل نظامي و حتي اقتصادي است و نمي‌توان بدون برنامه و تنها از روي تصميمات ناگهاني و بي‌برنامه به مبارزه با آن‌ها پرداخت. در همين حال مدتي است كه عده‌اي جهت آنكه توانايي ايستادن در برابر سرعت و دقت فضاي‌مجازي را ندارند به دنبال راهكارهايي براي كندكردن حركت آن هستند و در همين راستا اولين نكته‌اي كه به ذهن آن‌ها مي‌رسد، فيلترينگ است. در همين راستا هفته گذشته نصرا... پژمانفر، رییس کمیته فضای مجازی کمیسیون فرهنگی مجلس از بررسی موضوع اینترنت کودک در کمیته خود در قالب یک طرح خبر داد.
وي با اشاره به بررسی موضوع حمایت و صیانت از حریم کودکان در فضای مجازی گفت: کمیته فضای مجازی کمیسیون فرهنگی مجلس بحثی را در ارتباط با موضوع ساماندهی فضای مجازی برای کودکان و نگرانی‌های والدین در خصوص ورود بچه‌ها به فضای مجازی در دستور کار دارد. نماینده مردم مشهد و کلات در مجلس شورای اسلامی افزود: با توجه به اتفاقاتی که در کشور افتاده و نظر به تجربیاتی که در دنیا وجود دارد، باید حوزه اینترنت برای کودکان ساماندهی شود.عضو کمیسیون فرهنگی مجلس شورای اسلامی ادامه داد: اگر گاهي والدین به این سمت می‌روند که برای بچه‌های خود ممنوعیت و محرومیت ایجاد می‌کنند به دلیل نگرانی‌های به حق آن‌ها نسبت به استفاده فرزندان‌شان از فضای اینترنت است. از سوی دیگر کوتاهی مسئولان اعم از مجلس و دولت باعث این موضوع شده است.وی تاکید کرد: امروزه نمی‌توان بچه‌ها را از فضای مجازی محروم کرد ولی باید با ارائه اینترنت پاک، فضایی سالم برای آن‌ها مهیا کرد که تاکنون این کار انجام نشده است.عضو فراکسیون ولایی مجلس شورای اسلامی با انتقاد از اینکه اینترنت کودک در کشور وجود ندارد، تصریح کرد: بچه‌ها بر اساس شرایط جسمانی و سن و سال خود از اینترنت و بسته‌های مورد نیاز استفاده می‌کنند؛ ضمن آنکه هم باید خدمات متنوع به آن‌ها ارائه داد و هم بتوان از آن‌ها مراقبت کرد تا در این فضا آسیب نبینند.وی با بیان اینکه این کار بخشی از شبکه ملی اطلاعات است، افزود: در حال بررسی موضوع هستیم که این مساله در قالب یک طرح مجزا ارائه یا به طرح ساماندهی پیام‌رسان‌های اجتماعی ملحق شود. رییس کمیته فضای مجازی کمیسیون فرهنگی مجلس شورای اسلامی درباره زیرساخت‌های مورد نیاز برای اجرای این ایده گفت: اگرچه اجرای اینترنت کودک به زیرساخت خاصی احتیاج دارد اما بخشی از آن زیرساختی و بخشی دیگر نرم‌افزاری است که راه‌اندازی شبکه ملی اطلاعات می‌تواند این موضوع را پوشش دهد.
پژمانفر كه از شخصيت‌هاي اصولگراي مجلس و جز اقليت محسوب مي‌شود، در اقداماتي كه در افكارعمومي تندروي به حساب مي‌آيد، فعاليت‌هاي گسترده‌اي داشته است و براي همين منظور در راستاي اطلاع از حقيقت طرح به سراغ اعضاي كميسيون فرهنگي مجلس رفتيم تا نظر آن‌ها را در اين باره جويا شويم كه بيشتر آن‌ها از طرح مذكور اطلاع نداشتند.
بي‌اطلاعي از يك طرح
براي مثال طيبه سياوشي شاه‌عنايتي از اعضاي اصلاح طلب عضو كميسيون فرهنگي گفته است كه من به هيچ وجه اين خبر را نشنيده‌ام و اطلاعي نيز از اين طرح ندارم. از طرفي غلامرضا كاتب، عضو شوراي نظارت بر صدا وسيما نيز در گفت‌وگو با«قانون» گفته است كه من از موضوع راه اندازي اينترنت كودك هيچ اطلاعي ندارم و اين طرح در دستور كار قرار نگرفته است.
قدم‌هاي ابتدايي يك طرح
اما از طرف ديگر احمد سالك كاشاني كه از هم‌طيف‌هاي پژمانفر به حساب مي‌آيد در گفت‌وگو با «قانون» گفته است كه موضوع راه اندازي اينترنت كودكان در حال بررسي است و ضوابط قانوني آن در حال تهيه است. طي جلساتي كه با مسئولان ذي‌ربط داشته‌ايم، ضوابط اين طرح در حال رايزني و تهيه است. براي اين منظور در حال حاضر تنها يك جلسه با مسئولان وزارت ارتباطات، اطلاعات، ارشاد و ناجا برگزار كرده‌ايم تا همه مسئولان نظر خود را درباره چگونگي اجراي ضوابط اين كار بيان كنند. مطابق با ارقام و آماري كه از كل كشور تهيه شده است و طبق نظراتي كه مراجع ذي‌ربط اعلام كرده‌اند، اين طرح در دستور كار قرار گرفته و در حال حاضر در مرحله مقدماتي است و نمي‌توان درباره راهبردي كه دارد، اظهارنظر كرد زيرا ضوابط قانون اين طرح كامل نشده و مسئولان در حال ارائه نظر هستند.
يكي از بخش‌هاي مهم اين طرح توجه به محدوده سني كودكان و تهيه مطالبي متناسب با سن كودك در فضاي مجازي است، اما آنچه كه مسلم است، اينترنت كودكان بيشتر در زمينه مسائل جنسي كودكان و نوجوانان راه اندازي مي‌شود و در اين زمينه قرار شده تا مسائل مربوط به كودكان و نوجوانان با رنج سني ٦ تا ١٣ سال مورد بررسي قرار بگيرد.
طرح 21 ماده اي
در همين راستا محمد اسماعیل سعیدی، عضو کمیسیون فرهنگی نيز به «قانون» گفت:«طرح راه اندازی اینترنت کودکان، در قالب طرح صیانت از حقوق کاربران، ساماندهی فضای مجازی و شبکه‌های اجتماعی مطرح شده است».
وي تشريح كرد:« این طرح شامل 21 ماده است که در گذشته پیش‌نویس آن توسط دولت تهیه شده است. قبل از اینکه این طرح به مجلس راه یابد، کارگروهی در کمیسیون فرهنگی، پیش‌نویس این طرح را بررسی کرده‌اند».
عضو کمیسیون فرهنگی ادامه داد:« از سوی دیگر بررسی پیش‌نویس این طرح در گذشته توسط مرکز پژوهش‌های مجلس نیز به انجام رسیده و سپس کلیات رسیدگی به این طرح در کمیته فضای مجازی کمیسیون مطرح شده و سپس کلیات آن توسط کمیسیون اعلام وصول شده است». وي گفت:« طرح صیانت از حقوق کودکان و نوجوانان به این دلیل مورد توجه قرار گرفته که اکنون فضای مجازی برای کودکان و نوجوانان دارای آسیب‌های زیادی است. اکنون فضای مجازی و شبکه‌های اجتماعی از رسالت و قوانین درست و شفافی برخوردار نیستند».
محمد اسماعیل سعیدی اذعان كرد:« ما در زمینه استفاده از فضای مجازی و نحوه کاربرد این فضاها قانون و شیوه مناسبی را نداریم و در این زمینه از شفافیت برخوردار نیستیم. از سوی دیگر فضای مجازی به گونه‌ای طراحی شده است که والدین به درستی قادر به کنترل دسترسی کودکان و نوجوانان به این فضاها نیستند و در این زمینه مشکلاتی وجود دارد».
وي افزود:« برای اداره صحیح یک کشور باید به این مسائل پرداخته شود. اکنون در بسیاری از کشورهای پیشرفته از جمله آمریکا و اروپا، حق و حقوق کاربران فضای مجازی تحت کنترل است. در کشوری مانند آمریکا بیش از 20 سال است که قوانینی در زمینه حق و حقوق کاربران فضای مجازی تصویب شده و ورود و خروج افرادی که از فضای مجازی استفاده می کنند یا حتی افرادی که فعالیتی در این شبکه ها دارند، به خوبی کنترل می‌شود و در این زمینه‌ها قوانین شفاف و خوبی در این کشورها می توان دید».
اين نماينده مجلس ادامه داد:« طبق مطالعات انجام شده حاکمیت یک کشور بايد از شبکه‌های اجتماعی و همچنين حقوق کاربران حمایت کند و در این زمینه ها قوانین روشن و خوبی را به اجرا درآورد. البته در گذشته نیز مصوباتی در این زمینه مطرح شده بود و شورای عالی فضای مجازی فعالیت‌هایی را در این باره داشته است اما به دلیل بی توجهی به این قوانین اکنون به این جمع‌بندی رسیدیم که در این زمینه قوانین شفاف‌تری را تصویب کنیم». وي گفت:«در این زمینه کودکان و نوجوانان اهمیت بیشتری دارند؛چراکه بر اساس مطالعات به دلیل اعتیادی که به شبکه‌های مجازی پیدا می کنند، در معرض خطرات بيشتري هستند. بر اساس یافته ها، در ژاپن حدود هفت درصد از جوانان به اینترنت معتاد هستند و این آمار می تواند بسیارخطرناک باشد».
عضو كميسيون فرهنگي تشريح كرد:«برای جلوگیری از خطرات این گونه آسیب‌ها باید میزان دسترسی کودکان و نوجوانان به اینترنت مشخص باشد و از امنیت آن‌ها در فضای مجازی اطمینان حاصل کرد. در این زمینه دستگاه‌های اجرایی موظف هستند تا درباره ارائه اینترنت و نحوه دسترسی کاربران به این فضاها قوانین شفافی را تهیه کنند و فضای مجازی را به گونه ای در اختیار کودک و نوجوان قرار دهند که اطلاعات بر اساس سن و نیاز این افراد تهیه شود».
وي گفت:« این قوانین از نظر تربیتی، روحی و روانی برای کودک و نوجوان بسیار اهمیت دارند و باید توسط مسئولان مورد توجه قرار بگیرند تا کودکان و نوجوان از آسیب های احتمالی ناشی از اعتیاد به این فضاها دور بمانند».
اقدام منطقي
اصغر مسعودی، عضو ديگر کمیسیون فرهنگی مجلس نيز در گفت‌وگو با«قانون» توضيحاتي درباره طرح فوق داد و تشريح كرد:« موضوع راه‌اندازی اینترنت کودک هنوز در کمیسیون مطرح نشده و درحال حاضر به صحن علنی مجلس نرسیده است اما طی جلساتی که با وزارت ارتباطات داشتیم، صحبت‌هایی در این باره مطرح شده است».
وي افزود:« طی این جلسات راهکارهای راه اندازی اینترنت کودک و اینکه چه کاری برای این اقدام باید صورت گیرد، مورد بحث قرار گرفته است. اما هنوز جزيیات این طرح به درستی مشخص نیست و باید این طرح به کمیسیون وارد شود. اما واقعیت این است که آنچه که موجب شد تا راه اندازی اینترنت کودک در دستور کار مجلس قرار بگیرد، وضعیت نا مناسب فضای مجازی برای کودکان و نوجوانان است».
اين نماينده مجلس گفت:«اکنون فضای مجازی به گونه‌ای است که وقتی کودکان در این فضا قرار می‌گیرند با مسائلی مواجه می‌شوند که مناسب سن آن‌ها نیست. شرایط فضای مجازی به گونه ای است که حتی می تواند برای دانش آموزان نیز مضر باشد و نباید در دسترس این افراد قرار بگیرد؛چرا که فضای مجازی مملو از مسائلی است که بسیاری از آن ها متناسب با روحیه و سن کودکان نیست و به‌نظر می رسد که دسترسی دانش آموزان به این مسائل باید محدودتر باشد».
وي افزود:« این در حالی است که نمی‌توان کودکان را به طور کلی از فضای مجازی محروم کرد. اما نکته قابل توجه این است که همه فضای مجازی نیز نمی‌تواند در اختیار کودک باشد. این مساله برای جامعه ما بسیار مهم است و باید مورد توجه مسئولان قرار بگیرد؛ بنابراین با توجه به نیازی که کودکان به اینترنت دارند، تصمیم گرفته ایم تا با ایجاد محدودیت در دسترسی به فضای مجازی، کودکان را از این خطرات دور نگه داریم».
عضو كميسيون فرهنگي تشريح كرد:« از طرفی نیز با راه اندازی اینترنت کودک می‌توان دسترسی به فضای مجازی را تحت کنترل والدین درآورد و از آسیب های احتمالی فضای مجازی و شبکه‌های پرمخاطب مانند اینستاگرام دور نگه داشت. در کشورهای خارجی نیز محدودیت‌هایی در زمینه دسترسی به اینترنت وجود دارد و کودکان و نوجوانان در این زمینه به صورت مدیریت شده و با کنترل والدین به فضای مجازی دسترسی دارند. بنابراین منطقی است تا در کشور، ما نیز این امکان را ایجاد کنیم که فضای مجازی را با محدودیت در اختیار کودکان قرار بدهیم».
اين نماينده مجلس ادامه داد:«راه اندازی اینترنت کودک یک راهکار منطقی و عقلانی برای مدیریت فضای مجازی و دورنگه داشتن کودکان از آسیب‌های احتمالی این شبکه‌هاست که اگر در دستور کار قرار بگیرد به نتیجه خوبی خواهد رسید».
لزوم ريزبيني
اين طرح مي‌تواند كارآيي لازم را داشته باشد؛ در صورتي‌كه بررسي‌ها و تحليل‌هاي مناسبي روي آن صورت بگيرد و همه جوانب آن به صورت جزيي واكاوي شود. اگر مانند بسياري از طرح‌ها و پيشنهادهايي كه عجولانه و بدون نظر كارشناسي ارائه مي‌شود در كشور اجرايي شود نه تنها خاصيتي نخواهد داشت، بلكه فضا را به سمتي مي‌برد كه فضاي مجازي به صورت كلي از اختيار خارج شود؛ بنابراين مسئولان مربوط بايد با دقت لازم اين طرح را بررسي كنند تا به نتيجه مفيدي منتهي شود.