قانون-محمدپارسا
مقایسه آماری از وضعیت بازار کار نشان می‌دهد در حالی که متوسط اشتغال در دولت دهم سالانه فقط ۱۲۷ هزار و ۹۱۶ نفر بود، در دولت یازدهم به طور متوسط سالانه 490 هزار شغل ایجاد شده است. با آنكه در تحلیل بازار کار غالبا شاخص «نرخ بیکاری» را مبنا قرار می‌دهند، اما برای بررسی روند اشتغال‌زایی نمی‌توان فقط به شاخص «نرخ بیکاری» استناد کرد، بلکه در تحلیل این بازار پیش از شاخص نرخ بیکاری و اشتغال باید «جمعیت فعال کشور» مورد بررسی و تحلیل قرار گیرد.جمعیت فعال اقتصادی که با شاخص «نرخ مشارکت اقتصادی» نشان داده می‌شود، به‌عنوان یکی از شاخص‌های مهم و تاثیرگذار در تغییرات نرخ بیکاری و اشتغال است.
مشاركت در ايجاد شغل
جمعیت فعال اقتصادی مجموع جمعیت شاغل و بیکار کشور را شامل می‌شود و افزایش این نرخ یا بیانگر رشد جمعیت شاغلان یا بیانگر افزایش جمعیت متقاضی ورود به بازار کار و آغاز یک فعالیت اقتصادی است؛ بنابراین در شاخص‌های کلان بازار کار، رشد نرخ مشارکت اقتصادی سیگنال مثبت به بازار کار محسوب می‌شود.بررسی آمارهای رسمی نرخ مشارکت اقتصادی به استناد مرکز آمار ایران نشان می‌دهد این نرخ از 42 درصد در ابتدای دولت نهم (1384) در پایان دولت دهم (اواسط1392) به 37.6 درصد کاهش یافته است که حکایت از کاهش 3.4 درصدی در طول هشت سال دارد. اما نرخ مشارکت از زمان آغاز به کار دولت یازدهم (اواسط 1392) مجدد روند صعودی به خود گرفت؛ به طوری که این نرخ از 37.6 درصد در پایان سال 92 با رشد 2.7 درصدی در طی چهار سال به 40.3 درصد در پایان سال 96 رسیده است. در سال‌های مورد بررسی، نرخ مشارکت اقتصادی تا سال 93 روند کاهشی داشته و به زیر 40 درصد کاهش یافته و در سال 90 پایین‌ترین مقدار خود را تجربه کرده است، ولی افزایش یک درصدی نرخ مشارکت اقتصادی در سال 94 نسبت به سال 93 را می‌توان پایان روند کاهشی این نرخ دانست.همچنین به استناد آمار مرکز آمار ایران، طی 10 سال گذشته نرخ مشارکت اقتصادی زنان کمتر از 17 درصد بوده و در سال 93 به کمترین مقدار خود رسیده است ولی بر اساس نمودار بالا از سال 94 نرخ مشارکتی زنان افزایشی شده و در سال های 95 و 96 به ترتیب افزایشی برابر با 1.6 و .1.1 درصد داشته است. جمعیت فعال کشور نیز از سال 84 تا پایان سال 93 تقریبا ثابت بود اما از سال 94 تاکنون روند افزایشی را تجربه کرده است؛ به گونه‌ای که در سال 95 نسبت به سال 94 با بیشترین مقدار، افزایشی حدود یک میلیون نفر را تجربه کرده است. افزایش جمعیت فعال در سال 96 نسبت به سال 95 حدود 800 هزار نفر بوده است.اما بررسی شاخص نسبت اشتغال طی سال‌های 84 تا 91 نیز از افزایش جمعیت شاغل کشور حکایت دارد؛ به این ترتیب که جمعیت شاغل کشور در بازه زمانی 84 تا 92 تقریبا در بازه 20 تا 21 میلیون نفر در نوسان بود اما روند جمعیت شاغل کشور از سال 92 روند صعودی به خود گرفت.
ايجاد دوميليون شغل در پنج سال
بر اساس آمارهای نتایج نیروی کار کشور به استناد مرکز آمار ایران، جمعیت شاغل کشور از 21 میلیون و 346 هزار نفر در سال 92 به 23 میلیون و 379 هزار نفر در سال 96 رسیده است که طی این پنج سال بالغ بر دو میلیون شغل ایجاد شده است. اما از ابتدای دهه 90 به تدریج متولدین سال‌های ابتدایی دهه 70 متقاضی ورود به بازار کار شدند و این حجم از تقاضا با جمعیت انباشت بیکار به یک‌باره منجر به افزایش جمعیت بیکار شد و دولت بايد علاوه بر اشتغال‌زایی برای جمعیت بیکار انباشت دهه شصتی‌ها، بتواند به تقاضای شغل دهه هفتادی‌ها نیز پاسخ دهد. برآیند فعالیت سه دولت نهم، دهم و یازدهم در حوزه سیاست‌های اشتغال‌زایی، حاکی از آن است که در دولت نهم به طور متوسط سالانه ۴۱۶ هزار و ۴۷۱ شغل ایجاد شد اما این میزان در دولت دهم با کاهش شدیدي مواجه شد؛ به طوری‌که با ریزش ۴۹۰ هزار و ۶۷۹ نفر نیروی کار در دو سال پیاپی یعنی سال‌های ۸۹ و ۹۰ متوسط اشتغال ایجاد شده در دولت دهم در هر سال به ۱۲۷ هزار و ۹۱۶ نفر کاهش یافت.در مجموع طی چهار سال دولت یازدهم (92 تا 96) به طور متوسط سالانه برای ۴۸۹ هزار و ۹۵۴ نفر اشتغال ایجاد شد. شاخص نرخ بیکاری نیز نشان می‌دهد، باوجود افزایش حجم متقاضیان ورود به بازار کار یا به عبارتی بیکاران آماده به شغل، اما دولت توانست نرخ بیکاری را تقریبا ثابت نگه دارد. بررسی نرخ بیکاری حاکی از آن است که نرخ بیکاری در سال 89 به اوج خود رسید و به 13.5 درصد افزایش یافت. اما نرخ بیکاری طی سال‌های 90 و 91 کاهش یافت و به ترتیب به 12.3 و 12.1 درصد رسید اما نرخ بیکاری در پایان سال 92 با کاهش محسوس 1.7 درصدي طی یک‌سال به 10.4 درصد کاهش یافت.
رشد محسوس بيكاران
اما نرخ بیکاری در سال 93 با رشد اندک 0.2 درصدی به 10.6 درصد و در سال 94 نیز با رشد 0.4 درصدی به 11 درصد رسید، اما نرخ بیکاری در سال 95 یک رشد محسوس به خود گرفت که می‌تواند ناشی از کاهش نرخ رشد سرمایه گذاری طی سال‌های قبل باشد؛ چراکه نرخ رشد سرمایه‌گذاری یکی از مولفه‌های مهم در جذب نیروی کار و افزایش اشتغال محسوب می‌شود. در عین حال نرخ بیکاری در سال 96 نیز مجدد روند کاهشی به خود گرفت و به 12.1 درصد رسید. جمعیت بیکار کشور از سال 84 روند نزولی خود را طی کرد و حتی در سال 87 به زیر دو میلیون و 500 هزار نفر رسید اما در سال 89 از مرز سه میلیون نفر عبور کرد و به بالاترین حد خود رسید. پس از آن طی سال های 90 تا 94 جمعیت بیکار کشور کمتر از سه میلیون بوده و از سال 95 دوباره این جمعیت از مرز سه میلیون نفر گذشت. البته همان‌طور که اشاره شد، نرخ مشارکت اقتصادی به شدت می‌تواند در تغییرات شاخص‌های بازار کار از جمله نرخ اشتغال و بیکاری موثر باشد؛ بنابراین طی سال‌های 89 تا 95 بیش از یک میلیون و 900 هزار نفر به جمعیت فعال کشور اضافه شد.