کابوس بازگشت تحریم های اروپایی

قانون- مهدی دل روشن

هیچ موضوعی درباره آینده برجام مشخص نیست و هیچ کسی نمی تواند دقیق بگوید که سرنوشت مهم‌ترین توافق هسته ای قرن حتی در هفته اول فوریه چگونه خواهد بود. اخبار متفاوت و ضد و نقیضی درباره آخر و عاقبت پیمان هسته ای وین به گوش می رسد و مشخص است که دست‌هایی در کار است تا برجام، بدفرجام شود! برخی رسانه‌های نزدیک به آمریکا اعلام کرده اند که اروپا در تدارک تهیه بسته جدیدی از تحریم ها علیه ایران به بهانه برنامه های موشکی است و شاید با سناریوی مربوط به عملیات تروریستی که از سوی فرانسه، هلند و دانمارک دنبال می‌شود، طیف جدیدی از تحریم ها با راهبری و استراتژی ایالات متحده در راه باشد. لابی های سنگین آمریکایی-صهیونیستی در برنامه های خود، همراهی اروپا را کم دارند و اگر موفق شوند که بروکسل را با خود هماهنگ کنند، آن وقت داستان برجام بسیار پیچیده می شود .همین حالا هم برجام، یک پروژه نسبتا شکست خورده محسوب می شود چرا که دست کم به وعده های اقتصادی-مالی آن هرگز عمل نشده است. سازوکارهای مالی جهان آنقدر در نهادهای مالی آمریکا تنیده شده که غیرقابل تصور است بتوان راهی از پیش برد. ساز و کار مالی اختصاصی اروپا هم که صدها بار از روند رو به رشد و مثبت آن شنیدیم و حتی گفته شده بود پیش از سال 2019، اجرایی می شود، فقط در حد حرف است و حتی روی کاغذ هم چیزی وجود ندارد. برجام در حال حاضر کارکرد اقتصادی خود را از دست داده و به عنوان مثال طبق صحبت های معاون رییس جمهور روحانی و رییس سازمان برنامه و بودجه کشور، کار فروش نفت بسیار با مشکل مواجه شده است. این در حالی است که یکی از مفاد برجام، خرید نفت توسط اروپایی ها بود! به هر حال، ایران و اروپا با دو رویکرد برنامه موشکی و ادعای عملیات تروریستی در خاک قاره سبز دچار تنش‌های سیاسی امنیتی شده‌اند. حال برجام خوب نیست و گذر زمان سخت و دلهره آور است.

با رد هشدار اتحادیه اروپا در خصوص برنامه موشکی و ادعای عملیات ترور از سوی ایران، روابط دو طرف چنان پرتنش شده است كه اكنون دیپلمات‌های غربی از بررسی برنامه تحریم‌های تازه اروپا علیه ایران خبر می‌دهند.

یورو نیوز به عنوان رسانه رسمی اتحادیه اروپا ادعا کرده که در جریان دیدار ۱۱ روز پیش فرستادگان اروپا و مقامات وزارت خارجه ایران در تهران، طرف ایرانی برخلاف پروتکل دیپلماتیک ضمن ترک میز مذاکره، درِ اتاق جلسه را نیز به هنگام خروج محکم به هم کوبیده‌اند.

مطابق اعلام دیپلمات‌های اتحادیه اروپا، نمایندگانی از کشورهای فرانسه، بریتانیا، آلمان، دانمارک، هلند و بلژیک حدود دو هفته پیش با سفر به تهران دو پیام مهم اعضای این اتحادیه را به وزارت خارجه ایران ابلاغ کرده اند.

این دو پیام شامل پایان صبر اتحادیه اروپا در برابر ادامه آزمایش‌های موشکی ایران و تلاش این کشور برای انجام ترور در خاک اتحادیه اروپا بوده است. یکی از دیپلمات‌های اعزامی در خصوص نتایج این سفر گفته که ما باید نگرانی‌های‌مان را به مقامات ایرانی اعلام می‌کردیم، هر چند که خوشایند آن‌ها نبود و اتفاق‌های زیادی رخ داد که نمودار وخامت روابط اتحادیه اروپا با ایران است.

در همین حال یک دیپلمات بریتانیایی گفت که کشورش به همراه فرانسه و آلمان احساس می‌کند که دور اول تلاش‌های دیپلماتیک برای همکاری با ایران ناامیدکننده بوده است.

یک روز پس از برگزاری این نشست، اتحادیه اروپا اولین دور تحریم‌های خود علیه ایران را پس از امضاي توافق هسته‌ای سال ۲۰۱۵ با این کشور، وضع کرد.

هر چند این تحریم‌ها تا حد زیادی نمادین هستند ولی برگزاری نشست پرتنش، نشان دهنده تغییر موضع غیرقابل انتظار اروپا علیه ایران است که شکل‌گیری آن به ماه‌های پایانی سال گذشته میلادی باز می‌گردد. بر همین اساس، دپیلمات‌های اروپایی معتقدند پیوستن کشورهای مسالمت‌جوتر اروپا به فرانسه و بریتانیا، راه را برای اعمال تحریم‌های سختگیرانه و اقتصادی علیه ایران هموار کرده است. به همین دلیل به گفته برخی دیپلمات‌ها برنامه تحریم‌های تازه علیه ایران در دست بررسی است.

انتقاد شدید خرازی از اروپایی‌ها

اما دیروز در خبر دیگری که حکایت از نارضایتی ایران از اقدامات اروپا دارد، رییس شورای راهبردی روابط خارجی در دیدار با یک هیات ایتالیایی به‌شدت از اروپایی ها انتقاد کرد.

سیدکمال خرازی در دیدار با هیاتی از موسسه ایتالیایی امور بین‌المللی (IAI) با بیان اینکه هدف ترامپ، رییس جمهور آمریکا فقط اعمال فشار بر ایران نیست، گفت: ترامپ تضعیف و تجزیه اروپا را دنبال می‌کند و اقدام آمریکا برای برگزاری اجلاس ضدایرانی در لهستان در راستای تشدید اختلاف میان کشورهای اروپایی هم هست.

وی با اشاره به اینکه ایران صداقت خود را در اجرای برجام نشان داده است، گفت: نگاه افکار عمومی ایران به رویکرد اروپا در قبال برجام منفی‌تر شده است و امروز منافع اروپا ایجاب می‌کند که گام‌های عملی در قبال برجام بردارد.

رییس شورای راهبردی روابط خارجی تصریح کرد: تن دادن اروپا به فشارهای آمریکا در این مقطع موجب فشارهای بیشتر آمریکا بر اروپا در آینده خواهد شد و شکست برجام، امنیت اروپا را هم تحت الشعاع قرار خواهد داد.

خرازی درباره عهدشکنی آمریکا در قبال برجام گفت: امضای دولت‌ها به معنی تعهد بین‌المللی کشور متبوع‌شان است، بنابراین رویکرد ترامپ در قبال برجام که سندی بین‌المللی است و به تائید شورای امنیت سازمان ملل هم رسیده، از نظر حقوق بین‌الملل محکوم و غیرقابل قبول است. رییس شورای راهبردی روابط خارجی با اشاره به تاخیرهای مکرر اتحادیه اروپا برای عملیاتی کردن سازوکار مالی ویژه تعامل با ایران موسوم به اس‌پی‌وی ادامه داد: اینکه دولت‌های اروپایی توان حمایت و هدایت شرکت‌های اروپایی را برای همکاری با ایران ندارند، قابل دفاع و پذیرش نیست.

روسیه پیشرفتی در راه‌اندازی سازوکار مالی ویژه اروپا با ایران نمی‌بیند

وزیر امور خارجه روسیه هم با اشاره به «اس‌پی‌وی» که به عنوان سازوکار مالی ویژه اتحادیه اروپا با ایران پس از خروج آمریکا از توافق هسته‌ای ایران (برجام) شناخته می‌شود، گفت: «کار روی ایجاد سازوکار ویژه اروپا برای ایران به سختی پیش می‌رود».

وی افزود: «اتحادیه اروپا مدت‌ها قبل وعده داده بود توافق هسته‌ای ایران را پس از خروج آمریکا از آن حفظ می‌کند اما روسیه تاکنون پیشرفتی در این زمینه شاهد نبوده است».

رییس دستگاه دیپلماسی روسیه علاوه بر این تصریح کرد: «در حال حاضر راه‌اندازی این سازوکار مالی ویژه با مشکلاتی مواجه است».

واکنش مدیر کنفرانس امنیتی مونیخ

جالب است که بدانید در یک موضع گیری جدید، مدیر کنفرانس امنیتی مونیخ در واکنش به دستگیری یک فرد دوتابعیتی به اتهام آنچه جاسوسی برای ایران خوانده شد، ادعا کرد که ایران با چنین رفتارهایی تنها حفظ برجام را سخت‌تر خواهد کرد.

ولفگانگ ایشینگر، مدیر کنفرانس امنیتی مونیخ و سفیر پیشین آلمان در واشنگتن در واکنش به دستگیری یک دوتابعیتی افغانی-آلمانی به اتهام «جاسوسی برای ایران»، فعالیت‌های ایران را محکوم کرد.

وی در ادامه باابراز این عقیده که انتظار داشتن از ایران و سایر کشورها برای دست‌کشيدن از فعالیت‌های جاسوسی‌شان تصوری واهی است، مدعی شد: ایران باید آنقدر باهوش باشد که دریابد درحال خودزنی است؛ چراکه (کارهایش) باعث لطمه زدن به شرایط سیاسی پیرامون برنامه جامع اقدام مشترک (برجام) خواهد شد. اما با این حال این دلیلی برای از بین بردن توافق نیست. به نظر می رسد که آمریکا توانسته تا حدودی اروپا را برای ایران هراسی با خود همراه کند و در هفته های آینده این همراهی احتمالا پر رنگ تر خواهد شد.