قانون-حج تمتع يا همان حج واجب از مهمترين فروع دين اسلام به شمار ميرود. مسلماناني كه استطاعت داشته باشند، مکلف هستند به حج مشرف بشوند. ايرانيان نيز در كنار ساير مسلمانان جهان با وجود سختي و مشكلاتي كه از زمان صدر اسلام تا امروز وجود داشته همواره در اين مراسم حضور داشته‌اند اما اين حضور در مقاطعي از تاريخ به دليل وجود برخي حوادث به تعطيلي كشيده شده‌است.
بارها اين تعطيلي‌ها ادامه داشت تا اينكه در مهر94 و به دليل شهادت عده‌اي از حجاج در فاجعه منا، داغي عظيم بر دل شيعيان ايران اسلامي گذاشته شد. بعد از اين اتفاق، يعني در سال 95 به دليل مهيا نشدن فضاي مذاكره توسط رژيم سعودي، حجاج ايراني به حج تمتع اعزام نشدند.
حال اما بعد از گذشت يك سال، اخبار منتشر شده حكايت از سرگيري اعزام حجاج ايراني به خانه خدا دارد. اعزام زوار به عربستان در شرايطي كه اين كشور، ظالمانه‌ترين رفتار را نسبت به شيعيان منطقه دارد،اندكي قابل تامل به نظر ميرسد.زيرا حضور حجاج ايراني در مكه به معناي بردن سرمايه و ارز به اين كشور است كه اين موضوع مي‌تواند به تقويت رژيم سعودي منجر شود.
آن هم در شرايطي كه با بمب بارانهاي بي وقفه بر سر مردم بيگناه يمن، دخالتهاي بي‌جاي اين كشور در منطقه وسياستهاي خصمانه آن‌ها در قبال نظام روبه‌رو هستيم.از سوي ديگر، خطري كه اين رژيم مي‌تواند براي حجاج ايراني داشته باشد نيز نبايد فراموش شود.
موج خطرناك
در خصوص پرسشهاي مطرح شده در مورد حواشي حضور حجاج در عربستان، نظرات مختلفي مطرح ميشود.
حجت الاسلام سید علی قاضی عسگر، نماینده رهبری در امور حج و زیارت با اشاره به موجی که علیه حج در داخل کشور راه افتاده است، ميگويد: «بر اساس تصمیم نظام، کارهای حج 96 با قوت دنبال شده است.
او موجی را که در داخل کشور علیه فریضه حج راه انداخته شده بسیار خطرناک توصیف کرد و گفت: در روزهای اخیر عده‌ای فضای تلخی علیه حج و سازمان حج و زیارت به‌وجود آورده‌اند و برخی رسانه‌ها در آستانه برگزاری حج به دنبال فضاسازی علیه این فریضه بزرگ و تاثیرگذار دینی هستند».
اعتراض به تريبون‌هاي دلهره ساز
از سوي ديگر محمد باقر نوبخت، سخنگوي دولت نيز كه به نظر سعي دارد تا بار حج امسال را از روي دوش دولت بردارد، در نشست خبري روز گذشته در پاسخ به پرسشی در مورد وظيفه دولت در خصوص تامين امنيت حجاجي كه به حج تمتع مشرف ميشوند، گفت:« نکته قابل توجه این است که موضوع اعزام زائران به حج در چنین فضایی تصمیم انحصاری دولت به معنای قوه مجریه نبوده و این تصمیم توسط نظام گرفته شده و از رأس آن نظام تا مجریان، همه در کار هستند.
وی تعطیل نکردن فریضه مذهبی حج را مورد تاکید قرار داد و افزود: سال گذشته نیز ما می‌خواستیم اعزام حجاج انجام شود اما طرف سعودی شرایط ما را در مذاکرات نپذیرفت اما امسال آن‌ها خواستههای ما را امضا کردند و با توجه به تحولات منطقه و عربستان بي‌شك باید دقت بیشتری داشت؛ زيرا سلامت، امنیت و احترام زائران برای ما مهم است. سخنگوی دولت تاکید کرد: موضوع اعزام حجاج در شورای عالی امنیت ملی مطرح شده واگر نظام در مجموع به این جمع بندی برسد که این کار انجام شود، آن وقت از تریبون‌های نماز جمعه ته دل ملت را خالی کردن، مقابله با تصمیم نظام است.
نوبخت یادآور شد: ما فایده و هزینه را در نظر گرفتیم و اگر قرار است تغییری در تصمیم ایجاد شود و اگر کسی حرفی دارد همین حالا به جای اینکه در میان مردم باعث ایجاد استرس شود، حرفش را به مسئولان مربوطه بزند».
نگراني كميسيون امنيت ملي براي حج
دو روز پيش و قبل از اظهارات سخنگوي دولت، ريیس کمیسیون امنیت ملی و سیاست خارجی مجلس با بیان اینکه نسبت به تغییرات اخیر در عربستان و موضوع حج نگرانیم، گفت:« در این زمینه اقداماتی را در دست طراحی داریم. علاءالدین بروجردی اظهار داشت: ما به عنوان کمیسیون امنیت ملی و سیاست خارجی در این باره نگرانیم؛ به همین دلیل نيز استدلال‌های خود را به مقامات ذی‌ربط منعکس خواهیم کرد.
وی تاکید کرد: البته تصمیم‌گیری نهایی در این زمینه بر عهده شورای عالی امنیت ملی است اما ما نیز تا قبل از فرارسیدن موعد اعزام حجاج، در کمیسیون امنیت ملی و سیاست خارجی با مسئولان مربوط جلسه خواهیم داشت و در این زمینه اقداماتی را در دست طراحی داریم».
گفتنی است، اعضای کمیسیون امنیت ملی، حدود سه هفته قبل نیز با مسئولان سازمان حج و زیارت کشورمان، نگرانی‌های خود را درباره شرایط حضور زائران ایرانی در حج تمتع امسال، با توجه به باقی ماندن مطالبات گذشته به ویژه پرونده فاجعه منا در میان گذاشته بودند.
حج از نگاه رهبري واجب است
اما براي اطلاع از حكم ديني اين حضور به سراغ دفتر پاسخگويي به سوالات شرعي رهبر انقلاب رفتيم. اين مركز در پاسخ به اين سوال «قانون»كه با توجه به شرايط موجود ميان دوكشور ايران و عربستان و حملات بيرحمانه اين كشور عليه يمن، رفتن به سفر حج از نظر مقام معظم‌رهبري چه حكمي دارد،پاسخ‌داد:«از نگاه ايشان اين دلايل نبايد موجب شود كه سفر حج به تعويق بيفتد».
ضمانت عربستان قابل اعتماد نيست
در همين راستا احمد شوهاني، عضو سابق كميسيون امنيت ملي كه در زمان فاجعه منا عضو اين كميسيون بوده است، درگفتوگو با«قانون» با بيان اينكه عربستان در خصمانهترين حالت ممكن نسبت به ايران قرار دارد و هر اقدامي كه در جهت تضعيف جمهوري اسلامي در توان داشته انجام داده است، اظهار داشت: عربستان در وضعيت موجود تلاش ميكند يك اجماع منطقهاي و جهاني را بر عليه ما ايجاد كند.
سياستهاي عربستان به حدي نسبت به جمهوري اسلامي خصمانه شده كه در همين راستا حاضر است با رژيم صهيونيستي عقد اخوت و برادري ببندد. وي با اشاره به تغييرات و جابهجاييهايي كه در سياست داخلي عربستان شاهد آن بوديم، اظهار داشت: افراد جديدي كه روي كار آمدند از لحاظ سياسي تندروتر از افراد سابق هستند و با جمهوري اسلامي دشمني دارند. عضو سابق كميسيون امنيت ملي با اشاره به اينكه بعد از حوادث منا و رفتار خصمانه عربستان، مردم به اين باور رسيده بودند كه مناسب است مراسم حج براي يك برهه از زمان تعطيل باشد، گفت: امروز شاهد آن هستيم كه برخي مسئولان اصرار به برپايي دوباره حج دارند، اما كسي در مورد چرايي اين اصرار توضيحي ارائه نميدهد. وي با بيان اينكه برخي از مسئولان مطرح ميكنند فعاليتهايي عليه سياستهاي حج و زيارت در حال رخ دادن است، گفت: بايد از اين افراد پرسيد در شرايطي كه عربستان سعودي، قطر را براي قطع رابطه با ايران تحت فشار ميگذارد چه دليلي دارد كه ما مردم خود را به اين كشور بفرستيم و پول و جان آن‌ها را تقديم عربستان كنيم.
شوهاني در پاسخ به اين سوال كه گفته ميشود عربستان براي حفظ جان حجاج تضمين داده است، اظهار داشت: زماني كه رابطه ما با عربستان در شرايط مطلوب تري قرار داشت، شاهد حوادثي چون اتفاقات منا بوديم، حال با چه تضميني ميخواهند از جان مردم ما حفاظت كنند.
شوهاني با بيان اينكه اگر مساله حج و حضور حجاج موجب شود كه رابطه ما با عربستان در وضعيت بهتري قرار گيرد، اتفاق خوبي رخ خواهد داد، گفت: واقعيت امر اين است كه مشكلات ميان دو كشور حادتر و ريشهاي تر از اين است كه با حضور حجاج ما، روابط بهبود يابد. نگاه علماي افراطي عربستان نسبت به شيعيان و اختلاف نظر در مساله سوريه و يمن موضوعاتي است كه اجازه نميدهد، ارتباط و مشكلات ميان دو كشور به سادگي برطرف شود.
وي در پايان با بيان اينكه پيامدهاي حضور حجاج ايراني در عربستان غيرقابل پيش بيني است، گفت: روي كار آمدن افراد افراطي در عربستان اين احتمال را به وجود ميآورد كه هر اتفاقي رخ دهد. اما به راستي مسئولاني كه اصرار به حضور حجاج ايراني در عربستان دارند و فكر ميكنند با اين اتفاق رابطه ما با اين كشور شكل بهتري به خود خواهد گرفت، بهتر است با توجه به رضايت افكار عمومي در مساله تعطيلي حج تا بهبود شرايط ايران و عربستان، به اين روند ادامه دهند.
عجله در اعزام حجاج مصلحت نيست
محمدحسن آصفري، عضو كميسيون امنيت ملي در مجلس نهم نيز در گفتوگو با «قانون» با اشاره به عدم پاسخگويي دولت عربستان نسبت به فاجعه منا و اتفاقات پيش آمده براي دو نوجوان ايراني در فرودگاه اين كشور، اظهار داشت: تضميني براي اينكه دولت سعودي به تعهدات خود در قبال تامين امنيت حجاج عمل كند، وجود ندارد و اينكه ما بخواهيم در اعزام حجاجمان به اين كشور عجله كنيم به مصلحت نيست. وي با استناد به آيات قرآن گفت: سد كردن راه زائر خانه خدا از منظر قرآن كار صحيحي نيست اما متاسفانه به دليل عدم تعهد عربستان در مقابل حجاج ايراني، مسئولان بايد با سنجيدن تمام موارد و با دقت ، اعزام دوباره حجاج را از سر گيرند. موضوع حج جدا از بحث حكومت پادشاهي عربستان است و حج، مختص به دولت سعودي نيست كه ما بخواهيم با آن سياسي برخورد كنيم.
آصفري با بيان اينكه عربستان يك دولت بيقانون و بي تعهدي دارد و زباني جز زبان زور نميفهمد، اظهار داشت: در تصميم اعزام حجاج بايد به گونهاي عمل شود كه در صورت حضور حجاج ايراني هيچ مشكلي آن‌ها را تهديد نكند.
وي با بيان اينكه تا زماني كه عربستان نسبت به مساله منا و ساير مشكلات پيش آمده توسط اين كشور پاسخگو نباشد، اتفاق خاصي در جهت بهبود روابط ميان دو كشور ايران و عربستان نخواهد افتاد، گفت: از رفتارهاي عربستان نظير حضور ملك فيصل در نشست سازمان منافقين در فرانسه ميتوان به اين نتيجه رسيد كه اتفاقي مانند از سرگيري حج نميتواند روابط ايران را با كشوري كه هيچ علاقهاي به بهبود روابط با آن كشور ندارد، سوق دهد.
شوراي عالي امنيت و تصميمات سرنوشت‌ساز
از سوي ديگر، عباسعلي منصورآراني، در گفتوگو با«قانون» با اشاره به اخبار منتشر شده در خصوص از سرگيري اعزام حجاج به عربستان گفت: اين تصميم، نظر نظام بوده كه در شوراي عالي امنيت اتخاذ شده است.
تصميمات گرفته شده در اين شورا، تصميمات سرنوشت سازي است كه با تاييد و امضاي مقام معظم رهبري همراه ميشود و در آن شورا تمامي جوانب يك امر براي تصميم گيري مورد بحث و بررسي گذاشته ميشود و بعد اقدام به تصميم‌گيري صورت ميگيرد.
توهم نداشته باشيم
همان‌گونه كه در اظهارات بالا مشاهده كرديم، مسئولان به نوعي سخن مي‌گويند كه گويي قصد ندارند بار اين مسئوليت را به عهده بگيرند، زيرا از رژيم سعودي هر اقدامي امكان پذير است.نبايد در اين‌گونه مسائل توهم داشت.
برخي توهم ناامني محض دارند و عده‌اي توهم توطئه داخلي، اما اميدواريم حجاج عزيزكشورمان به اين سفر بروند و در حريم امن الهي به سلامت اعمال خدا را انجام داده و بازگردند. از سوي ديگر، اي كاش مسئولان نيز هر نقد دلسوزانه‌اي را تخريب و زيرسوال بردن تعريف نكنند و بگذارند رسانه‌ها آن‌ها را در اتخاذ تصميم مناسب، كمك وهمياري كنند.