قانون- فرشيد اسحاقي
آخرين بار، شهريور ماه امسال بود كه سرپرست اداره املاك و مستغلات دانشگاه آزاد از بهره برداري تلكه كابين اين دانشگاه در واحد علوم و تحقيقات خبر داد. تله كابيني كه به ادعاي برخي افراد اگر به بهره برداي رسيده بود، شايد اتفاق تلخ واژگوني اتوبوس و مرگ 10 جوان دانشجو رخ نمي داد. اگرچه مشخص نبود با افتتاح تله كابين، آيا امكان نقص فني يا سقوط احتمالي كابين ها وجود نداشت و در صورت وقوع آن حادثه ممكن بود برخي نيز استفاده از اتوبوس را مطلوب مي دانستند؟ اما هر چه هست اكنون سوال جدي درباره چرايي تله كابيني كه براي جا بجايي دانشجويان احداث شده بود، پيش آمده است. آنهم پس از آنكه نزديك به يك سال و اندي از پايان ساخت اين وسيله حمل و نقلي – تفريحي مي گذرد. پس از حادثه تلخ واژگوني اتوبوس، بسياري از دانشجويان و كارشناسان بر اين نظر هستند كه بهره برداري از تله كابين احداثي در دانشگاه مي تواند كمك زيادي به تردد دانشجويان كرده و ضمن كوتاه كردن مسير آمد و شد، امنيت بيشتري را براي رسيدن به كلاس هاي درس دانشگاهي كه در فراز ارتفاعات 1800 متر تهران ساخته شده ، ايجاد كرد.
«محسن هاشمي رفسنجاني» پس از آنكه در رقابت با «محمدباقر قاليباف» در انتخابات شهردار تهران در سال 92 راه به ساختمان شهرداري نيافت، راهي دانشگاه آزاد اسلامي و معاونت عمراني اين دانشگاه شد تا طرح هاي فني و توسعه اي دانشگاه را به شكل جدي تري به نتيجه رساند. يكي از اين طرح ها، احداث تله كابين در واحد علوم و تحقيقات دانشگاه آزاد بود كه ساخت آن اتفاقي مهم براي دانشجويان اين واحد دانشگاهي محسوب مي شد. هاشمي در سال 93 درباره اين طرح گفته بود: استفاده از تله کابین در این واحد به تصویب هیات رئیسه دانشگاه آزاد اسلامی رسیده است، تصمیمی که با بررسی راه های مختلف جابه جایی درون واحد گرفته شده است. ما سه نقطه تمرکز در واحد علوم و تحقیقات داریم که ایستگاه های تله کابین خواهد بود. نقشه مسیر تله کابین هم نهایی شده است. بعد از انعقاد قرارداد پیمانکار طرح، حدود یک سال طول خواهد کشید که این طرح به انجام برسد. بر اساس طرح دانشگاه آزاد، مسافت حدودا هفت کیلومتری کوهستانی و خطرناک واحد علوم وتحقیقات با احداث یک سامانه حمل ونقل کابلی به کمتر از یک چهارم مسیر، یعنی ۱۸۰۰ متر و ۴ ایستگاه در مکان‌های دانشجویی، کاهش پیدا می‌کرد و یک سیستم حمل ونقل سریع، ایمن، سازگار با محیط زیست و مدرن برجابجایی دانشجویان، اساتید و کارمندان دانشگاه آزاد ایجاد می‌شد. در این طرح با محاسبه هزینه جابجایی دانشجویان با اتوبوس، اتلاف وقت، سوخت و درامد زایی تلکابین در روز‌های تعطیل برای کوهنوردی وگردشگری شهروندان تهرانی، بازگشت سرمایه این سیستم برای دانشگاه آزاد با احداث تلکابین در کمتر از سه سال پیش بینی شده بود.با تصویب این طرح در دانشگاه آزاد، مناقصه‌ای بین المللی در سال ۱۳۹۳ برگزار شد و دوپل مایر معتبرترین سازنده تله کابین در جهان و شرکت تام ایران خودرو به عنوان تامین کننده تجهیزات این سامانه انتخاب شدند.به این ترتیب، عملیات اجرایی طرح در سال ۱۳۹۴ آغاز شد تا تله کابینی با ظرفیت ۷۲ کابین هشت نفره مدرن که امکان جابجایی چهار هزار نفر را در هرساعت بصورت رفت و برگشت ظرف ده دقیقه فراهم می‌آورد، جایگزین اتوبوس‌ها شود. در تابستان سال ۱۳۹۵ تمامی تجهیزات سامانه حمل ونقل کابلی واحد علوم و تحقیقات وارد کشور و از نظر تجهیزاتی تکمیل شده ومورد تست قرار گرفته بود و پیشرفت پروژه به حدود ۸۰ درصد رسیده بود و می‌توانست ظرف سه ماه راه اندازی شود، اما با تغییر مدیریتی دانشگاه آزاد این پروژه متوقف شد و همچنان پس از گذشت سی ماه متوقف و تجهیزات مدرن آن، در انبار واحد علوم وتحقیقات رها شده است.
تا چند روز قبل كه حادثه واژگوني اتوبوس حامل دانشجويان رخ نداده بود، كسي سراغي از دانشجو و آنهم در دانشگاه پر حاشيه آزاد نمي گرفت اما اكنون بسياري افراد از اي كاش هاي افتتاح تله كابين، داشتن معاينه فني اتوبوس، داشتن كارت سلامت راننده و ... سخن مي گويند. حمید میرزاده، رئیس پیشین دانشگاه آزاد درباره سیستم خطرناک حمل و نقل دانشجویان در دانشگاه آزاد اسلامی واحد علوم و تحقیقات گفته كه در ابتدای مدیریتم بر دانشگاه، به شدت نگران روش حمل و نقل دانشجویان با استفاده از اتوبوس در این دانشگاه شدم به دلیل این‌که اولاً طول مسیر ۷ کیلومتر بود و ثانیاً منطقه کوهستانی با شیب تند بود و ثالثاً دانشجویان باید تا ارتفاع ۱۸۰۰ متر صعود می‌کردند. بنابراین برای به‌وجود آوردن یک ناوگان ایمن، مناقصه‌ای برگزار کردیم و نهایتاً شرکت ایران خودرو با مشارکت با یک شرکت اتریشی، عملیات ساخت تله‌کابین ویژه دانشگاه را آغاز کردند. این تله‌کابین که مجهز به ۷۲ کابین ۸ نفره بود در پایان سال ۹۵ به مراحل نهایی رسید و ظرفیت جابه‌جایی ۲ هزار دانشجو در هر ساعت را داشت. این تله‌کابین با بودجه‌ای کمتر از ۵۰ میلیارد تومان احداث شد و سازنده آن یک شرکت اتریشی کاملاً معتبر بود که سابقه احداث ۱۴۰۰ خط تله‌کابین در مناطق کوهستانی جهان را در کارنامه دارد.متأسفانه مدیریت بعدی دانشگاه آزاد(فرهاد رهبر) با این توجیه که استفاده از این تله‌کابین جنبه تفریحی و فانتزی دارد، آن را متوقف کردند و امروز این فاجعه رخ داد و 10 دانشجوی مظلوم جان باختند.
اما از روز گذشته دلايل مختلفي براي علت افتتاح نشدن تله كابين دانشگاه از سوي افراد مختلف مطرح شده است. برخي از مشكلات مالي براي تكميل تله كابين سخن گفته، برخي ديگر پولي بودن استفاده از تله كابين براي دانشجويان و مخالفت دانشجويان با آن را علت آوردند اما مسئولاني از دانشگاه نيز شكايت سازمان هاي متولي منابع طبيعي را دليل عدم بهره برداري از اين طرح مهم قلمداد كردند. در همين رابطه «صالح اسکندری» رئیس سازمان رسانه های دانشگاه آزاد در حساب کاربری توئیتری خود نوشت: تصادف اتوبوس حامل دانشجویان برای خانواده دانشگاه آزاد بسیار غم انگیز بود. «برخی به جای تسلیت زخم زبان می زنند. آنهم به خاطر تله کابینی که با شکایت کیفری یک سازمان متولی منابع طبیعی و ایرادات فنی متوقف است. البته انتقال ۴۰ هزار دانشجو با تله کابین غیر ممکن است». در پيگيري علت عدم بهره برداري از تله كابين دانشگاه اما سراغ «اقبال شاكري» سرپرست مرکز عمرانی، املاک و مستغلات دانشگاه آزاد اسلامی كه چند ماه قبل از بهره برداري تله كابين در شهريور ماه خبر داده بود رفتيم. او در گفت وگو با «قانون» با بيان اينكه عدم بهره برداري از تله كابين دانشگاه دلايلي كه تاكنون مطرح شده است ، نيست اظهارداشت: البته در بيان جزييات قرار شده روابط عمومي واحد علوم و تحقيقات اعلام نظر كند!». وي از توضيح بيشتري درباره اين موضوع خودداري كرد و اين در حالي بود كه چند ماه قبل او گفته بود: «تله‌کابین با حدود ۹۷ درصد پیشرفت، در حال انجام است. بخش کمی از کار باقیمانده، به اتمام می‌رسد. پیش‌بینی کرده‌ایم تله‌کابین تا آخر شهریور افتتاح شود، امیدواریم با تغییرات اقتصادی که رخ داده پروژه‌های بزرگ لطمه نبینند و به‌موقع تحویل داده شود. تله‌کابین واحد علوم و تحقیقات بخشی از سامانه حمل و نقل درون دانشگاهی خواهد بود. همچنین قرار است این تله کابین به هتل فرهیختگان دانشگاه متصل شود که بر این اساس کاربری گردشگری نیز خواهد داشت.» شاکری با بيان اينكه سیستم خطوط مترو در شهر تهران تغییر کرده و چهار خط جدید در تهران پیشنهاد شده که دو خط از کنار دانشگاه آزاد اسلامی می‌گذرد اظهار داشته بود:«با این وضعیت دانشگاه آزاد اسلامی می‌تواند از سیستم ارتباطی ادامه خط ۶ و ۱۰ مترو به دانشگاه استفاده کند. شمال و شمال غرب شهر از سیستم مترو محروم است. اگر این طرح انجام شود، می‌توانیم دو یا سه ایستگاه اطراف دانشگاه داشته باشیم. قبلاً در تفاهم‌نامه‌ای با شهرداری اعلام کرده‌ایم که آماده کمک مالی برای مجتمع‌های ایستگاهی مترو هستیم. در گذشته هم برای ۳.۴ کیلومتر خط مترو بین بوستان کتاب و دانشگاه آزاد اسلامی مطالعه اولیه انجام داده‌ایم که می‌توانیم در اختیار شهرداری بگذاریم. برای تونل مترو خط‌های جدید هم آمادگی کمک مالی داریم!»
اكنون با اما و اگر هايي كه درباره چرايي بهره برداري نشدن تله كابين دانشگاه آزاد مطرح است، لازم است مسئولان اين دانشگاه با پاسخ به ابهامات فراوان در اين حوزه شفاف سازي كنند. اگرچه هنوز تعداد زيادي از دانشجويان مصدوم حادثه در بيمارستان هاي شهر بستري هستند و رسيدگي به وضع آنها واجب تر از پاسخ به ابهامات تله كابين است، اما لازم است مسئولان دانشگاه شفاف سازي كنند كه چرا پروژه اي كه با پول دانشجويان ساخته شده هنوز امكان بهره برداري ندارد تا هم سرمايه هاي دانشجويان هدر رود و هم جانشان در پيچ هاي تو در تو مسير دانشگاه به خطر افتد؟ اين موضوع كه دانشگاه آزاد ميلياردها تومان از پول هايي كه دانشجويان با هزار مكافات تهيه كرده و خرج تحصيلشان كرده اند را صرف ساخت وسيله اي براي امنيت و رفاه آنها كرده اما در برابر چرايي عدم در اختيار گذاردن آن براي دانشجويان سكوت مي كند، سوالي است كه دير يا زود بايد پاسخ آن و البته دهها چراي خانواده هاي داغدار حادثه در مقابل نبود امنيت دانشجويان در واحد علوم و تحقيقات را بدهد.