قانون- افسانه‌هاي بسياري درباره چَک‌ چَک يا چکچکو يکي از مهم‌ترين  زيارتگاه‌ هاي زرتشتيان وجود  دارد. يكي از افسانه‌ها متعلق به نيك‌بانو دختر يزدگرد سوم است. نیک بانو ( چک‌چک )  هنگام فرار از دست دشمنان  به سمت کوهی در شرق اردکان رفته که اکنون کوه چک‌چک نامیده می‌شود و در این کوه ناپدید شده است.باوجود تمام اين افسانه‌ها راجع به چك‌چك يا پير سبز ، عده‌ای به اين باورند كه اين مكان مقدس ، يكی از معابد بزرگ آناهيتا است چراكه مشخصه ويژه اين معبد ، بودن بربلندی و جاری بودن آب است .

در اواخر دوران ساسانيان ، شيرازه سلطنت به‌علت اختلافات داخلی و اقدامات ظالمانه شيرويه و در فشار قرار گرفتن طبقه زيردست و ناراضي شدن مردم ، درحال از هم پاشيدن بود . چون نسل ذكور ساسانی از بين برده شده بود و تنها يزد گرد سوم با نام خسرو به‌طور ناشناس در آنجا زندگی می‌كرد ، لذا به راهنمايی موبدان و سران لشكری كشوری به مدائن آورده شد و وی را به‌عنوان شاهنشاه به تخت نشاندند . يزد گرد در مدت بيست سال سلطنت خويش ، چندان موفق به‌اصلاح امور كشوری كه در اثر جنگ‌های پی در پی با روميان ، خزانه‌اش تهی شده بود ، نشد و از طرفی قدرت‌طلبي، محروميت و تبعيض‌هايی كه به‌وسيله سياستمداران وقت اعمال شده بود ، موجوديت‌اش را به‌خطر انداخت . لذا مردمان روز به روز ناراضی و عاصي‌تر می‌شدند و بدين ترتيب چندان تعجب‌آور نيست كه يزد گرد برای دفاع از كشور نتوانست عده زيادی را به‌دور خودگرد آورد و نهايتاَ درطي چند جنگ ، شهرهای ايران ، يكی پس از ديگري سقوط نمود و سرانجام به‌طور كامل از اعراب شكست خورد و يزدگرد نيز به دست آسيابانی كشته شد . قبل از شكست كامل ايران ، يزدگرد برای حفظ جان خانواده خود ، نقطه كويری و متروكی را كه آن روز جلب توجه نمی‌كرد و امروزه يزد نام دارد (نام كنوني يزد نيز به يادگار از يزدگرد به‌جامانده است) جايگاهی تهيه و خانواده خود را كه عبارت از دو پسر (هرمزان و اردشير ) و پنج دختر ( شهبانو ، پارس‌بانو ، نيك‌بانو ، نازبانو و مهربانو ) و همسرش (كتايون) و مرواريد نامی که هريش وی بود ( هريش به معني خدمه ) درآن مكان مستقر كرد. پس از اينكه حكومت ساسانيان سقوط كرد ، فرزندان يزدگرد چون ديدند مورد تعقيب قرار خواهند گرفت براي به‌دور ماندن از تلاتم امواج حوادث به‌يكباره ترك ديار و دربار كردند و هر يك به خلوتگاهی پناه بردند و با استغاثه ، دست نياز به‌درگاه پروردگار بخشنده بردند و از آستانش تقاضاي عفو و رحمت كردند . اما نيك‌بانو با مرواريد كه كنيز بود در بيابان از هم جدا شدند و نيك‌بانو به سمت شرقی عزيمت كرد و در 37 كيلومتری اردكان به‌كوهی رسيد و به‌درگاه خدا ناليد و به امر حق در آن كوه غايب شد كه آن نقطه امروز به «پير سبز چك چكو» معروف است . باوجود تمام اين افسانه‌ها راجع به پير سبز ، عده‌ای به اين باورند كه اين مكان مقدس ، يكی از معابد بزرگ آناهيتا است چراكه مشخصه ويژه اين معبد ، بودن بربلندی و جاری بودن آب است .
چَک‌ چَک يا چکچکو يکي از زيارتگاه‌‌هاي مهم زرتشتيان است. اين زيارتگاه که زرتشتيان به آن پيرسبز نيز مي‌‌گويند در استان يزد و شهرستان اردکان در کوه‌‌هاي ميان اردکان و انجيره قرار دارد. چک چک در 43 کيلومتري شرق اردکان واقع شده است. زرتشتيان هرساله مدت پنج روز از روز اشتاد تا انارام از ماه خورداد (24 تا 28 خردادماه) در اين زيارتگاه دور هم جمع شده و به نيايش مي‌پردازند. براي ورود به زيارتگاه، به نشانه احترام، بايد کفش‌ها را از پا درآورد و کلاه بر سر نهاد. قبل از ورود به زيارتگاه تابلوهايي وجود دارد که نشان مي دهد براي ورود به زيارتگاه بايد پاک بود، همان‌طور که در دين اسلام نيز ورود بانواني که داراي شرايط خاص هستند به مساجد ممنوع است، در اين مکان نيز نکات فوق بايد رعايت شود. در داخل زيارتگاه که به‌شکل دهانه غار است تنه درخت چنار کهنسالي وجود دارد. کف زيارتگاه با سنگ مرمر پوشيده شده و از بخشي از سقف قطرات آب چکه چکه بر زمين مي‌ريزد و احتمال نام‌گذاري اين محل نيز شايد از همين‌رو باشد. چند شعله شمع به‌طور دائم در زيارتگاه روشن است و محلي براي سوزاندن عود يا چوب مقدس وجود دارد. همانند بسياري از زيارتگاه‌هاي ساير اديان، تصاويري از بزرگان دين زرتشتي زينت بخش محوطه کوچک زيارتگاه است؛ سقف زيارتگاه سنگي است. در کف محوطه ظرف‌هايي براي جمع‌آوري آب گذاشته‌اند که بخشي از آن جهت تبرک به زائرين اهدا مي‌شود و بخشي ديگر نيز به مصرف خوراکي مي‌رسد. هرچند که در ميان عموم شهرت يافته که اين مراسم حج زرتشتيان است اما به واقعيت نزديک نيست. در مجموعه چک چک ساختمان‌هاي متعددي مشاهده مي‌شود. از آنجا که مجموعه چک چک با شهر اردکان فاصله زيادي دارد، اين ساختمان‌ها جهت اسکان و پذيرايي از زائران ساخته و استفاده مي‌شوند. ساخت و نگهداري مجموعه چک چک توسط زرتشتيان داخل و خارج از کشور تامين گرديده و مي‌شوند. هر سال جشن مهرگان در اين زيارتگاه برگزار مي‌شود و زرتشتيان بسياري در اين مکان گرد هم مي‌آيند.
گفته مي‌شود نام «چک چک» يا «چک چکو» از صداي قطره‌هاي آبي گرفته شده که از صخره‌اي مي‌چکد و اکنون به‌درون يک منبع ذخيره هدايت مي‌شود. در نيايشگاه پير سبز امکانات رفاهي مانند برق، آب آشاميدني و تعدادي اتاق دارد که براي استراحت ساخته شده که به آن‌ها «خيله» مي‌گويند. در داخل يکي از اتاق‌ها چاهي به ژرفاي بيش از 50 متر وجود دارد.
بنا به‌اعتقاد زرتشتيان زمان حمله مسلمانان به ايران که با سقوط پادشاه ساساني وقت (يزدگرد) انجاميد، نيک بانو دختر شاه از دست مسلمانان فرار کرد و به سمت اردکان آمده و در ميان کوه مخفي و ناپديد شد و اين محل به‌عنوان زيارتگاه زرتشتيان قرار گرفت . يکي از کنيزان نيک بانو به‌نام گوهر بانو (مرواريد) نيز در چند کيلومتري وي مدفون است که با نام پير هريشت معروف است .آورده‌اند كه اين مكان مقدس حیات‌بانو یا نیک‌بانو يكي از شاهدخت‌هاي ساساني ، را در خود گرفته است. چوپاني در آنجا، حيات بانو را به خواب ميبينيد كه به او ميفرمايد تا پير سبز را بنيان‌گذارد.
پير سبز فضائی عجيب عرفانی و روحانی دارد و انسان با راز و نياز با پروردگارش و زيارت در اين مكان به اوج آرامش می‌رسد .
در مدت توقف چند روزه خانواده‌ها ، هركسی چندين بار به زيارتگاه می‌رود شمع روشن كردن، دعا خواندن، نذركردن، سدره پوشي و كشتی بستن از جمله مناسك اعتمادی است كه در معبد بجا مي‌آورند .
زيارت‌كنندگان بايستی با سر پوشيده وارد شوند . آوردن نان نذری (سيرگ به‌گفته يزدی‌ها و سيرو به‌گفته كرمانی‌ها) كه در بيشتر خيله‌ها پخته می‌شود و عرضه‌كردن آن به زيارت‌كنندگان بخشی از مناسك است. به‌علت موقعيت کويري، طبيعي است که ماه‌هاي خرداد، تير، مرداد و شهريور گرماي هوا آزاردهنده است. در زمان اجراي مراسم عمومي زرتشتيان بازديد صرفاً با کارت دعوت ميسر است. بهترين زمان بازديد ماه‌هاي فروردين، ارديبهشت، مهر و آبان است.